Độc đáo lễ hội Tết cá của người Tày ở Hà Giang

Lễ hội Tết cá hay còn gọi là Tết Khẩu Ràng của người Tày huyện Yên Minh năm 2023 được tổ chức quy mô cấp huyện với nhiều hoạt động như: Đua cá,ĐộcđáolễhộiTếtcácủangườiTàyởHàbang xep hang ngoai hang thi bắt cá bằng tay, thi lấy mật cá, gói bánh chưng nhân cá, nướng cá chép ruộng, trải nghiệm nấu rượu ngô men lá…

Thông qua lễ hội góp phần quảng bá hình ảnh con người và tài nguyên, sản phẩm du lịch tiêu biểu, độc đáo của huyện Yên Minh, thu hút đông đảo khách du lịch.

Theo người xưa truyền kể: Hai thủ lĩnh người Tày là Nguyễn Viễn Rịch và Nguyễn Viễn Quang đưa họ hàng cùng bà con người Tày đến xã Mậu Duệ khai phá, sinh sống tại các thung lũng cạnh các dòng sông, khe suối. Họ canh tác hiệu quả trên ruộng đồng và sáng tạo ra việc thả cá Chép vào ruộng lúa, nhờ năng suất cao, cách làm này càng được nhân rộng. Từ sản vật đặc biệt của đồng ruộng, hàng năm, cứ đến ngày 9/9 những gia đình người Tày ở xã Mậu Duệ, huyện Yên Minh, tỉnh vùng này dù giàu hay nghèo cũng làm một bữa cơm, cá tươm tất để mời anh em dòng họ.

Tết cá mang bản sắc riêng có của cộng đồng người Tày huyện Yên Minh được duy trì đến ngày nay với mong muốn cầu cho mưa thuận, gió hòa, mùa màng bội thu và tạ ơn tổ tiên đã dạy dân nghề trồng lúa nước.

Bên cạnh nhu cầu thoả mãn nhu cầu về đời sống tâm linh, đây cũng là dịp trẻ con trong làng, bản được mặc những bộ quần áo mới, là dịp để thanh niên trai gái có cơ hội tìm hiểu nhau và đặc biệt hơn cả, Tết cá đã tạo ra sinh hoạt văn hoá ẩm thực, văn hoá, văn nghệ hết sức đa dạng.

Sau nghi thức kính cáo tổ tiên, các gia đình cùng nhau thưởng thức các mâm cỗ đầy ắp các món ăn từ cá Chép ruộng. Rượu ngô men lá thơm nồng được chủ nhà mang ra mời thông gia, anh em láng giềng, bạn bè hội ngộ. Trong không khí sum họp gia đình ấm cúng, ai cũng phấn khởi bởi mùa màng bội thu, làng bản, gia đình có cuộc sống ấm no.

Chính vì những ý nghĩa đẹp đẽ đó, lễ hội Tết cá của người Tày huyện Yên Minh được Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch công nhận Di sản văn hóa phi vật thể cấp Quốc gia vào năm 2016. 

Để “biến di sản thành tài sản”, Lễ hội Tết cá 2023 được huyện Yên Minh tổ chức quy mô cấp huyện vào ngày 22/10. Do tổ chức đúng mùa hoa tam giác mạch nên lễ hội đã thu hút hàng nghìn lượt du khách đến tham quan, trải nghiệm các hoạt động độc đáo và hấp dẫn như: thi đua cá được tổ chức ở đoạn suối rộng chảy qua địa bàn xã. Hầu như nhà nào ở xã cũng nuôi cá chép ruộng, đến mùa lúa chín, bà con tháo nước bắt cá về ăn Tết và chọn những con to khỏe nhất để đem đến hội đua;  Thi đua cá, bắt cá bằng tay, thi chọc mật cá, gói bánh Chưng nhân cá; trải nghiệm nấu rượu ngô men lá, tham quan sản phẩm đặc trưng và ẩm thực.

Việc tổ chức lễ hội Tết cá không chỉ thúc đẩy đồng bào hăng say lao động, sản xuất, khuyến khích phát triển chăn nuôi, tăng thu nhập, mà thông qua lễ hội góp phần quảng bá hình ảnh con người và tài nguyên, sản phẩm du lịch tiêu biểu, độc đáo của huyện đến đông đảo người dân trên cả nước.

Yên Minh