Theo thanh tra, trong giai đoạn từ tháng 6/2021 đến 11/2023, Bộ Y tế đã đưa ra hàng chục động thái để chỉ đạo, hướng dẫn thực hiện công tác này nhưng có một số thiếu sót, vi phạm. Bộ đã chậm hoàn thành phương án đơn giản hóa thủ tục hành chính trong lĩnh vực y tế dự phòng và dược phẩm, chưa đúng nghị quyết của Chính phủ và chỉ đạo của Thủ tướng.

Kết quả thanh tra 20 thủ tục hành chính và 55 hồ sơ tại Cục quản lý dược, Cục quản lý khám chữa bệnh, Cục an toàn thực phẩm, Cục quản lý y dược cổ truyền, Cục cơ sở hạ tầng và thiết bị y tế, đã ghi nhận nhiều thiếu sót, vi phạm.

Nhiều năm nay, chị Nguyễn Thị Hồng (SN 1975), hiệu trưởng Trường Trung cấp nghề miền núi Yên Thế (Bắc Giang) coi trường không chỉ là nơi làm việc mà còn như ngôi nhà thứ hai.

Chị Hồng từng công tác ở Phòng Giáo dục huyện Yên Thế. Năm 2008, chị chuyển về Trường Trung cấp nghề miền núi Yên Thế. Khi đó, ngôi trường mới thành lập nên gặp nhiều khó khăn trong vấn đề tuyển sinh.

Chị Hồng (áo dài xanh) cùng đồng nghiệp trong Đại hội đại biểu huyện Yên Thế nhiệm kỳ 2020 - 2025.

“Hiệu trưởng cũ là người rất tâm huyết với sự nghiệp dạy nghề. Tôi vốn hoạt động trong lĩnh vực giáo dục nên cũng tham mưu nhiều biện pháp phù hợp cho bác. Với các chính sách tuyên truyền, vận động… trường bắt đầu thu hút học sinh”, chị Hồng chia sẻ.

Chị nhớ lại, thời gian đầu, để có đầu ra và cơ hội cho học sinh thực tập, chị chủ động đến các doanh nghiệp trên địa bàn Bắc Giang và một số tỉnh lân cận kết nối, cũng như học hỏi mô hình làm việc của họ. Sau đó chị vạch ra kế hoạch giảng dạy, tuyển sinh…

Khi đã có kiến thức và hiểu sâu về lĩnh vực dạy nghề, chị bắt đầu kế hoạch tuyên truyền. Ngày thứ Bảy và Chủ nhật chị đến từng nhà, từng xã vận động các gia đình cho con em đi học.

Quãng thời gian mới liên hệ doanh nghiệp, nhiều nơi vẫn còn lưỡng lự, chưa muốn hợp tác. Chị Hồng phải đi lại nhiều lần, phân tích cho doanh nghiệp những thuận lợi khi tuyển chọn lao động có tay nghề. Nhờ đó, danh sách các doanh nghiệp liên kết với trường ngày càng mở rộng.

Khi được doanh nghiệp ủng hộ rồi, chị tiếp tục quay sang giải quyết vấn đề học sinh đi thực tập ra sao? Vì các em còn nhỏ, chưa chín chắn, nếu không hướng dẫn kỹ có thể xảy ra sai sót trong quá trình thực tập.

Đảm nhiệm vị trí hiệu trưởng trường nghề, chị Hồng luôn mong mỏi đào tạo được nguồn nhân lực có chất lượng cho xã hội.

Trước những vấn đề này, chị Hồng tổ chức những buổi trao đổi kinh nghiệm và hướng dẫn kỹ năng mềm cho các em trước khi đi thực tập. Nhiều doanh nghiệp tiếp nhận học sinh của trường đều có phản hồi tốt. Họ đánh giá các em có ý thức kỷ luật, nhanh nhạy trong nắm bắt kỹ thuật hiện đại. 

“Nhiều người bảo tôi sao phụ nữ lại đi làm trường nghề cho vất vả nhưng tôi nghĩ đây là nghề chọn người, càng làm tôi càng say. Mong muốn của tôi là đào tạo được nguồn nhân lực chất lượng cao, đồng thời giúp các em học sinh hoàn cảnh khó khăn thay đổi cuộc sống qua việc học nghề”, chị Hồng bộc bạch.

Đối tượng học sinh của trường phần lớn là hộ nghèo và con em đồng bào dân tộc miền núi. Gia đình họ không đủ điều kiện cho con cái theo học. Chị Hồng đến tận nhà vận động các phụ huynh cho con mình học.

Chị kể, có một trường hợp học sinh khiến chị nhớ mãi. Hoàn cảnh gia đình em khó khăn. Một ngày, em bất ngờ bỏ học, chị tìm đến nhà động viên em quay lại trường. Em nói mình hỏng xe, không có phương tiện đi học nên đành nghỉ. Chị liền rút tiền túi mua tặng học trò chiếc xe đạp, quần áo và xin sách vở cho em.

“Ngày ấy, trường chưa có bếp ăn như bây giờ. Mỗi buổi trưa tôi đưa em vài chục ra quán mua cơm ăn. Nay trường cũng hỗ trợ bữa ăn cho vài em có hoàn cảnh như vậy”.

Bằng cách làm như vậy, chị Hồng tạo được lòng tin với các gia đình. Người này rỉ tai người kia, đưa con em đến trường đăng ký học.

Nhiều học sinh quá khó khăn, chị sẵn sàng cho mượn tiền đóng học phí. Một số trường hợp ở nhà hư, hỗn với bố mẹ nhưng từ ngày học ở trường, nhờ sự tận tình của thầy cô, bản tính dần thay đổi, ngoan và biết suy nghĩ.

Đến nay, số học sinh đang theo học hệ song bằng của trường khoảng 1.500. Hiện tỉ lệ học sinh ra trường hàng năm có việc làm ngay chiếm 95%. Các lứa học sinh đã ra trường nhiều em có cuộc sống ổn định, một số em tự tạo lập việc làm bằng cách mở trang trại, mở xưởng, thu nhập tốt.

Những kết quả đó khiến chị có động lực và thêm yêu công việc mình lựa chọn. Năm 2015, chị được đề bạt lên vị trí hiệu trưởng của trường.

Mặc dù trường đã có những thành công đáng khích lệ nhưng nữ hiệu trưởng vẫn còn nhiều mối suy tư, trong đó có chính sách cho học sinh, đặc biệt là học sinh dân tộc miền núi đi học nghề.

Cụ thể, học sinh dân tộc miền núi học tại các xã, thôn đặc biệt khó khăn được hưởng chính sách hỗ trợ gạo, tiền ăn, tiền ở theo Nghị định 116/2016/NĐ-CP của Chính phủ. Nhưng đối tượng học ở trường nghề thì chưa được hưởng các chế độ theo Nghị định này.

Khối học nghề cũng có Quyết định 53/2015/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ nhưng chỉ áp dụng cho học sinh nội trú.

“Tôi mong Nhà nước có các chính sách, chế độ hỗ trợ cho các em học sinh miền núi đi học nghề hoặc được hưởng chế độ như các trường hợp học văn hóa, để các em đỡ thiệt thòi”, chị Hồng bộc bạch.

Khát vọng đào tạo thế hệ học sinh giỏi kỹ năng nghề

Một tấm gương điển hình của người phụ nữ mang sứ mệnh lan tỏa kỹ năng nghề là chị Đỗ Thị Tuyết, Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Cơ điện và Thủy lợi (Khoái Châu, Hưng Yên).

Chị Tuyết về trường công tác từ năm 1997, dạy nghề Điện công nghiệp. Thời gian còn giảng dạy, chị đạt giải Nhì giáo viên giỏi cấp Quốc gia vào năm 2000.  

Sau 15 đứng trên bục giảng, năm 2012 chị được bổ nhiệm lên vị trí Hiệu phó. Năm 2016, chị chính thức giữ vị trí Hiệu trưởng. 

Hiện tổng số học sinh, sinh viên đang theo học ở trường là 3.500 em. Trong những năm gần đây, trường có tỉ lệ tuyển sinh mô hình 9+ lớn. Trung bình trường tuyển sinh từ 800 - 1.000 học sinh hệ 9+/khóa.

Hiệu trưởng Đỗ Thị Tuyết

Chị Tuyết chia sẻ, để đạt được những kết quả đó, chị và đội ngũ lãnh đạo nhà trường cùng tập thể cán bộ, giáo viên và các em học sinh đã có sự đồng lòng, quyết tâm cao.

Chị cùng Ban giám hiệu nhà trường đưa ra các kế hoạch và triển khai nhiều giải pháp nhằm thu hút học viên. Trường tổ chức các chương trình trải nghiệm cho các em học sinh về thăm quan và trải nghiệm mô hình đào tạo. 

Song song với đó là tổ chức các buổi tư vấn hướng nghiệp ở trường cấp 2. 

Nữ hiệu trưởng cũng mong mỏi thời gian tới Nhà nước có các chính sách, tạo điều kiện cho giáo viên trường nghề được dạy luôn văn hóa cho hệ 9+. Giáo viên nhà trường có đủ điều kiện về trình độ, bằng cấp và chuyên môn để đứng lớp.

Ngoài vấn đề này, chị cũng bày tỏ sự trăn trở với việc nâng cao năng lực tự chủ, đảm bảo cuộc sống cho cán bộ, giáo viên nhà trường. Vì giữ chân được cán bộ, giáo viên rất khó khăn. Các doanh nghiệp săn đón giáo viên, sẵn sàng trả họ 20 triệu/tháng, trong khi lương ở trường rất thấp.

"Để thu hút người học, chăm lo tốt đời sống giáo viên là một việc khó khăn nhưng tôi chưa bao giờ từ bỏ. Lúc nào mệt mỏi quá, tôi lại nghĩ đến các học trò, để tự động viên bản thân”, nữ hiệu trưởng tâm sự.

Chị Tuyết thừa nhận, cũng có lúc đứng trước những khó khăn, bản thân chị cũng yếu đuối, muốn buông tay nhưng tình yêu với nghề đã giữ chị lại. Bao nhiêu mệt mỏi, căng thẳng chị cố gắng quên đi, tiếp tục sát cánh cùng mọi người đưa ngôi trường từng bước khẳng định vị thế trong lĩnh vực đào tạo nghề. 

"Ngoài công việc, người phụ nữ còn có thiên chức chăm lo gia đình, con cái. Nếu đảm đương vị trí quản lý, thời gian dành cho con và gia đình sẽ eo hẹp. Tôi thường lập phương án làm việc khoa học để dung hòa giữa 2 bên. May mắn là chồng tôi luôn ủng hộ, sát cánh để vợ được sống với đam mê ", chị Tuyết bày tỏ. 

Chị tâm sự, khát vọng lớn nhất của mình là đào tạo được nhiều thế hệ học sinh giỏi nghề, đáp ứng được yêu cầu của thời đại mới. 

Quang Sơn

3 năm qua, Đỗ Huy Hoàng (Sơn Tây, Hà Nội) có một thói quen chẳng giống ai. Hễ rảnh rỗi, cậu học sinh trường Trung học phổ thông Chuyên Khoa học Tự Nhiên (Đại học Quốc gia Hà Nội) lại một mình trên chiếc xe đạp điện, lân la khắp các khu chợ lớn, nhỏ ở Hà Nội ngắm mớ linh kiện điện tử mà phần lớn bạn cùng lứa không hiểu đó là gì. 

Huy Hoàng (ngoài cùng bên phải) giành huy chương Bạc ngay lần đầu cùng đội tuyển Việt Nam tham gia kỳ thi Olympic Vật lý châu Âu 2019 tại Latvia

Huy Hoàng chính là một trường hợp đặc biệt khiến những giáo sư nổi tiếng của VinUni phải ngạc nhiên vì những ý tưởng vượt xa tầm của một học sinh cấp 3. Dự án ấp ủ của cậu học sinh có điểm trung bình môn cao tới 9,6 là tạo ra hệ thống âm thanh hoàn toàn mới có giá rẻ nhưng chất lượng không thua hàng hiệu.

Nguyên lý tạo nên chất lượng của bất kỳ hệ thống âm thanh nào cũng rất đơn giản: linh kiện càng tốt, các chi tiết phải làm từ vật liệu càng tốt thì khả năng truyền tải âm thanh càng trung thực. Dù muốn, các nhà sản xuất cũng không thể đảo ngược cách làm ấy bởi những giới hạn về kỹ thuật bán dẫn hiện tại.

Chàng trai 18 tuổi không chấp nhận điều gần như đã là nguyên lý hiển nhiên. Thay vì can thiệp bằng phần cứng, Huy Hoàng muốn lập trình lại những con chip để đo đạc sự thiếu hụt trên tín hiệu âm thanh hiện tại và lấp đầy những điểm khuyết ấy bằng kỹ thuật số. Muốn hoàn thiện, chàng trai trẻ dự tính, em sẽ cần sự chia sẻ thông tin giữa những người dùng để hệ thống tín hiệu ngày càng đồng bộ, hoàn thiện và từ đó giảm thiểu độ nhiễu âm thanh.

Ý tưởng độc đáo này lấy cảm hứng từ khả năng giao tiếp, chia sẻ thông tin bằng sóng siêu âm vô cùng hiệu quả của loài dơi và cá voi. "Nhiều người bảo em điên rồ, đâm đầu vào tường", chàng trai trẻ nói.

Đối diện với Hoàng, GS Doumanidis Charalabos Constantinos, Đại học VinUni không coi đó là chuyện viển vông của tuổi mới lớn.

Một trong những điều quan trọng để GS Doumanidis ủng hộ quyết định trao Học bổng Tài năng 100% chuyên ngành Kỹ thuật điện cho Hoàng bởi ông nhìn thấy ở chàng trai trẻ hoài bão lớn. Đó là ước mơ có thể thay đổi mô hình sản xuất trong tương lai. Điểm khác biệt là Hoàng có cả kế hoạch chi tiết để hiện thực hóa mơ ước ấy.

"Đỗ Huy Hoàng thực sự có tố chất trở thành một nhà phát minh sáng chế và em đang trên con đường trở thành chuyên gia về hệ thống âm thanh", GS Doumanidis nhận xét.

Hỏi Hoàng, vì sao em lại muốn làm một nhà phát minh, tân sinh viên của VinUni khiến mọi  người ngạc nhiên bởi lý do xuất phát từ... sự phi lý. Theo Hoàng, phi lý ở chỗ, Mỹ nắm công nghệ lõi và trở thành cường quốc hàng đầu thế giới, vậy vì sao Việt Nam với nhiều thế hệ trẻ tài năng, đoạt nhiều giải thưởng lớn thế giới lại phải chấp nhận công nghệ tụt hậu? Chàng trai 18 tuổi muốn vượt qua những định kiến bấy lâu ấy, từ việc tự mình làm chủ công nghệ của riêng người Việt.

Ở nơi có điều kiện không thua gì những ngôi trường danh tiếng thế giới như VinUni, Hoàng tin rằng, em có đầy đủ hành trang để hiện thực hóa giấc mơ của mình.

Hành trình của chú kiến nhỏ đến giấc mơ lớn VinUni

Cũng giống với Huy Hoàng, Phạm Văn Long, cậu học sinh nghèo quê Quảng Bình không phải là học sinh có điểm IELTS vượt trội, nhưng vẫn được VinUni trao Học bổng Tài năng cho chuyên ngành Kỹ thuật điện.

Long có hoàn cảnh không giống các bạn. Bố em bị tai nạn qua đời từ khi em mới học lớp 3. Ngôi nhà bốn người ở lại trông cả vào tiệm tạp hóa nhỏ của mẹ ở quê. Quãng thời gian dài sau đó, cậu bé Phạm Văn Long thu mình đến mức rụt rè. Suốt những năm cấp 2, thành tích cậu học sinh chưa bao giờ nằm trong tốp đầu, cố gắng lắm cũng chỉ ở mức khá.

Nhớ lại những ngày mới đi học ở trường PTTH Quốc học Huế, Long bảo, em không những nhút nhát, học tập ở mức bình thường mà còn cực kỳ "keo bo". Khoản tiền trọ cùng sinh hoạt phí chỉ 2 triệu đồng nhưng vẫn là quá lớn với mẹ Long. Thầy chủ nhiệm Lê Quốc Anh biết hoàn cảnh đã dành cho em một phòng trong gia đình mình để cậu học trò nhỏ yên tâm học tập.

Long dành phần lớn thời gian để học. Ngoài giờ trên lớp, cậu học sinh tự mày mò, ngồi giải đi giải lại những bài tập trong sách tới đêm. Học 1-2 lần không nhớ, Long chong đèn học đi học lại tới khi nào không thể quên được mới thôi.

Nhớ lại những ngày ấy, Long bảo, em có thể không nhanh nhẹn bằng nhiều người nhưng nếu mãi như vậy, em sẽ không tìm được tương lai sáng cho mình, cho cả gia đình 4 người của Long.

"Lúc đó em nghĩ, em không thể buông xuôi được. Chỉ có chăm chỉ mới bù lại tất cả, giống những con kiến bé nhỏ nhưng có thể đào sập cả ngọn núi", cậu học trò nghèo nói.

Dần dần, Long không còn thấy bài tập thầy giáo ra khó như trước nữa. Điểm trung bình của Long từ mức khá, tới lớp 11 đã lên tới 8,8 và một năm sau đó là 9,3. Trong các môn, Long giỏi nhất là Vật Lý, 2 năm liên tiếp 2018, 2019, cậu học trò sinh ra ở miền quê Đức Trạch, Bố Trạch, Quảng Bình đều đạt giải Nhì trong kỳ thi học sinh giỏi Quốc gia.

Hội đồng tuyển sinh của VinUni đã lắng nghe hết hành trình ấy của cậu học trò nhỏ. Có một điểm thú vị trong buổi phỏng vấn là có vài lần, các thầy giáo phải nhắc từ tiếng Anh cho câu chuyện Long kể. Ngoại ngữ của Long không quá nổi trội như nhiều người nhưng con đường để chứng minh bản lĩnh của Long thì không phải ai cũng làm được.

"Long đã chứng minh cho tất cả mọi người thấy, tài năng không chỉ thiên bẩm. Bất kỳ ai, dù có vạch xuất phát trắc trở ra sao nhưng khổ luyện, vượt khó, vẫn có thể làm nên những điều phi thường", một giáo sư trong hội đồng tuyển sinh ĐH VinUni nói.

Phạm Văn Long chia sẻ, ở một ngôi trường có những vị giáo sư danh tiếng thế giới, có chương trình tiêu chuẩn quốc tế và quá đầy đủ về cơ sở vật chất, trang thiết bị như VinUni, em sẽ có cơ hội để làm những điều lớn hơn mong muốn thời học sinh.

"Em học tốt môn Vật Lý, em muốn dùng khả năng của mình, học ngành Kỹ thuật điện, để làm ra những thiết bị hỗ trợ cho cuộc sống con người. Mới là ý tưởng, nhưng em muốn làm ra những thiết bị sử dụng năng lượng thay thế như nhiệt hạch, phân hạch", chàng trai trẻ quả quyết.

Còn một hành trình dài để cậu học trò nghèo chạm đến mong muốn ấy. Thế nhưng, có một điểm chung giữa Đỗ Huy Hoàng và Phạm Văn Long - những sinh viên lứa đầu tiên của VinUni là dù nói về ước mơ lớn nhường nào, hai bạn trẻ vẫn khiến người đối diện có niềm tin. Đơn giản vì với bản lĩnh, đam mê mãnh liệt, khả năng sáng tạo sẵn có, cùng với tất cả những gì tốt nhất từ VinUni, những con người trẻ tuổi ấy đủ sức làm nên những điều lớn lao. 

Minh Tuấn