Trầm cảm và đái tháo đườngxảy ra đồng thời sẽ làm xấu hơn tình trạng bệnh nền, dẫn đến tăng gánh nặng kinh tế xã hội, giảm tuân thủ điều trị, giảm chức năng và chất lượng cuộc sống, tăng chi phí điều trị, tăng tỷ lệ biến chứng và tỷ lệ tử vong ở người bệnh.

Do đó, cần chú ý phát hiện sớm trầm cảm để chăm sóc và điều trị bệnh nhân đái tháo đường một cách toàn diện. Bác sĩ nhấn mạnh đái tháo đường là một trong các nguyên nhân tử vong hàng đầu, còn trầm cảm là nguyên nhân hàng thứ tư gây ra gánh nặng bệnh tật của toàn thế giới.

Theo nhiều nghiên cứu khác trên thế giới, tỷ lệ trầm cảm ở người bệnh đái tháo đường dao động từ 6,1% đến 23%, tỷ lệ thay đổi theo từng quốc gia với điều kiện kinh tế, xã hội khác nhau.

Đái tháo đường là bệnh không lây nhiễm được Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) quan tâm hàng đầu trong chiến lược chăm sóc sức khoẻ cộng đồng. Việt Nam tuy không thuộc nhóm 10 nước có tỷ lệ mắc đái tháo đường cao nhưng lại là quốc gia có tốc độ phát triển bệnh nhanh. 

Theo Hội Nội tiết và Đái tháo đường Việt Nam, tỷ lệ mắc đái tháo đường ở người trưởng thành tại nước ta là khoảng 7,3%, tương đương gần 5 triệu người. Tuy nhiên, chỉ một nửa người mắc bệnh được chẩn đoán; một nửa người được chẩn đoán đang điều trị tại các cơ sở y tế.

PGS Sean Cain và TS Andrew Phillips thuộc Viện Sức khỏe Tâm thần và Não bộ Turner từ Đại học Monash, Úc đã nghiên cứu những tác động của ánh sáng nhân tạo đối với não bộ và sinh lý con người. Theo đó, quá nhiều ánh sáng sẽ ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe con người vì loại ánh sáng này làm rối loạn đồng hồ bên trong cơ thể (nhịp sinh học) vốn dựa vào chu kỳ ngày và đêm rõ ràng để có thể hoạt động tối ưu.

PGS Cain cho biết: “Sự cân bằng âm và dương cũng là sự cân bằng giữa ánh sáng và bóng tối. Và sự cân bằng này rất quan trọng đối với việc điều tiết hệ thống sinh lý học của chúng ta. Ánh sáng nhân tạo phá vỡ nhịp hoạt động này, làm rối loạn giấc ngủ, ảnh hưởng đến sức khỏe và là nguyên nhân dẫn đến nhiều bệnh mãn tính hơn”.

Ánh sáng xanh từ màn hình điện thoại có thể gây khó ngủ

Trong nghiên cứu được công bố trên Tạp chí Khoa học Scientific Reports, PGS Cain và TS Phillips đã đánh giá tác động của môi trường chiếu sáng gia đình hiện đại và sự ảnh hưởng của chúng đến giấc ngủ. Các đối tượng tham gia nghiên cứu sẽ đeo một máy đo ánh sáng cá nhân (máy quang phổ) được phát triển bởi Kỹ sư Vineetha Kalavally đến từ Đại học Monash Malaysia, đồng tác giả của nghiên cứu.

Thiết bị mới này là một chiếc kẹp nhỏ có thể đeo ở nửa trên cơ thể, có khả năng đo tất cả các bước sóng ánh sáng. Quan trọng hơn, thiết bị này đo lường chính xác phản ứng của đồng hồ sinh học cơ thể con người với ánh sáng. Điều này cho phép thiết bị đánh giá việc tiếp xúc với ánh sáng vào buổi tối có tác động tiêu cực tới đồng hồ sinh học và giấc ngủ của con người, bao gồm cả việc làm giảm sản sinh hoóc-môn melatonin vốn giúp hỗ trợ giấc ngủ.

Ánh sáng xanh từ màn hình máy tính có thể ảnh hưởng đến sức khỏe

Gần một nửa số ngôi nhà tham gia vào nghiên cứu đã sử dụng lượng ánh sáng đủ để làm giảm 50% lượng melatonin trong cơ thể. Nghiên cứu cũng cho thấy vào những buổi tối mà các cá nhân tiếp xúc nhiều với ánh sáng, họ cũng sẽ khó ngủ hơn.

Đặc biệt, những ngôi nhà sử dụng đèn LED có độ chiếu sáng gây ảnh hưởng tới giấc ngủ gần gấp đôi so với những ngôi nhà có bóng đèn sợi đốt kiểu cũ. Điều này là do bóng đèn sợi đốt phát ra ánh sáng màu đỏ, trong khi hầu hết ánh sáng LED có màu xanh lam - giống như ánh sáng trên màn hình điện thoại và máy tính.

Thay đổi ánh sáng để giảm tác động tiêu cực

PGS Cain cho biết: “Nếu bạn coi toàn bộ lịch sử tiến hóa của loài người như một ngày 24 giờ, thì chúng ta mới chỉ kiểm soát được ánh sáng trong 77 giây cuối cùng của ngày đó. Chúng ta đã không tiến hóa để quen với việc kiểm soát được ánh sáng vì vậy cơ thể chúng ta không mong đợi ánh sáng vào những thời điểm không thích hợp. Và khi điều này xảy ra, toàn bộ hệ thống đồng hồ trong cơ thể chúng ta sẽ bị rối loạn, khiến chúng ta ngày càng cảm thấy mệt mỏi và kém vui vẻ.

Khi bạn làm gián đoạn giấc ngủ và nhịp sinh học, có thể có vô số tác động tiêu cực đến sức khỏe mãn tính. Các nhược điểm của cơ thể bạn sẽ bắt đầu xuất hiện. Ví dụ, nếu bạn là người có nhiều khả năng mắc bệnh tim mạch hay tiểu đường thì sẽ các bệnh này sẽ xuất hiện”.

Thay bóng đèn màu vàng ấm để cải thiện giấc ngủ

PGS Cain cũng cho hay, có thể thay đổi ánh sáng nhân tạo để giảm tác động tiêu cực bằng cách chọn đèn LED có màu vàng ấm thay vì màu xanh lam hoặc lắp công tắc điều chỉnh độ sáng để giảm ánh sáng trong nhà trước khi đi ngủ. Thay vì xem phim bằng máy tính ở khoảng cách gần thì sử dụng màn hình TV ở chế độ sáng nhẹ cũng có thể làm giảm tác động của ánh sáng xanh.

“Ánh sáng khiến tâm trạng tốt hơn, có lẽ đó là lý do tại sao vào ban đêm, nhiều người tìm kiếm ánh sáng bằng cách nhìn vào màn hình điện thoại. Đó cũng có thể là lý do tại sao hiện nay môi trường ngoài trời của chúng ta đang bị chiếu sáng quá mức, tạo ra ô nhiễm ánh sáng bởi điều đó khiến chúng ta cảm thấy an toàn, vui vẻ hơn. Không có ánh sáng khiến nhiều người suy nghĩ hỗn loạn và lo lắng vì trong bóng tối, họ ít có khả năng kiểm soát cảm xúc của mình hơn”, PSG Cain giải thích thêm.

Dù sợ bóng tối là có lý do, nhưng mỗi người cũng cần bóng tối để khôi phục sự cân bằng cho cơ thể và tâm trí.

Ngọc Minh