“Háo hức” giải đề môn Vật lý để xem thi cử năm nay ra sao, chắc nhiều đồng nghiệp của tôi có chung nhận định: 30 câu đầu (trong tổng số 40 câu của đề thi) gần như thuộc vùng nhận biết, 10 câu còn lại ở mức thông hiểu, vận dụng (không lạ). Chắc là Bộ GD-ĐT theo hướng một kỳ thi không căng thẳng, áp lực cho học sinh, gia đình các em và cả cho các trường có học sinh lớp 12 dự thi. 

Đồng thời đến nay, một số đại học, trường đại học công bố tổ chức các kỳ thi đánh giá năng lực khá rầm rộ. Tính đến thời điểm này có 11 kỳ thi tuyển sinh riêng xét tuyển đại học, có lẽ con số này còn tăng. Tiếng là kỳ thi riêng nhưng được nhiều trường đại học sử dụng chung kết quả để tuyển sinh cho cơ sở của mình. 

Chẳng hạn, kỳ thi đánh giá năng lực của ĐH Quốc gia Hà Nội có 60 trường sử dụng kết quả, kỳ thi đánh giá tư duy của ĐH Bách khoa Hà Nội có gần 30 trường sử dụng kết quả, kỳ thi đánh giá năng lực ĐH Quốc gia TP.HCM có hơn 80 trường sử dụng kết quả…. 

ĐH Quốc gia TP.HCM vừa thông báo đợt 1 kỳ thi đánh giá năng lực năm 2023 của trường đã có 91.445 thí sinh đăng ký dự thi - đông nhất từ trước đến nay. 

Trước tình hình trên, không ít người trong (cả ngoài) ngành giáo dục đặt lại vấn đề, nên giữ hay bỏ kỳ thi tốt nghiệp THPT ở giai đoạn này? 

Đề thi tham khảo năm nay, hầu hết các môn, giáo viên đều nhận xét, học sinh chỉ cần học - ôn kiến thức cơ bản thì hoàn toàn có thể đạt điểm 8. Vậy, theo đúng tên gọi - kỳ thi tốt nghiệp THPT - với yêu cầu của đề thi (nhìn từ đề thi tham khảo) thì có cần phải tổ chức kỳ thi cấp quốc gia, vừa cồng kềnh, tốn kém mà chỉ tìm ra một số rất ít các em trượt? 

Địa phương tôi - tỉnh Lâm Đồng, trong kỳ thi tốt nghiệp THPT năm 2022, có 8 trường THPT trên địa bàn có học sinh dự thi thì... 1 em hỏng! 

Có ý kiến cho rằng, nếu không thi, trò không học, thầy cô vơi động lực, quản lý trường “chạy thành tích” nên công tác dạy học thiếu chặt chẽ, thậm chí có nơi buông lỏng… Nhận định đó, theo tôi, không còn phù hợp. 

Thực tế hiện nay, sự cạnh tranh (tích cực) giữa các trường THPT, Trung tâm Giáo dục thường xuyên, giữa trường công lập với tư thục để trường tồn tại, phát triển - không cho phép có bất kỳ sơ sẩy nào đối với quản lý dạy học, giáo dục. 

Bên cạnh đó còn có công tác giám sát, kiểm tra, thanh tra của ngành giáo dục, của cấp ủy, chính quyền địa phương, của học sinh, phụ huynh và thầy cô giáo. “Vạn bất đắc” là xử lý rốt ráo, nghiêm khắc, chứ còn tổ chức kỳ thi tốt nghiệp làm gì cho hao phí tiền của Nhà nước, phụ huynh? 

Tôi cho rằng với đề tham khảo kỳ thi tốt nghiệp THPT năm 2023, có thể nói, tới đây, kỳ thi chính thức, kết quả tốt nghiệp rồi sẽ… “4 số 9”. 

Cũng có ý kiến một số đại học, trường đại học lấy kết quả thi tốt nghiệp THPT xét tuyển sinh cho đơn vị mình. Thực tế cho thấy, các cơ sở giáo dục đại học có nhiều phương thức xét tuyển, có xu hướng nghiêng về kỳ thi đánh giá năng lực, ngày càng nhiều học sinh 12 đăng ký dự thi. Điều này đòi hỏi Bộ GD-ĐT với tinh thần “dĩ bất biến, ứng vạn biến”, cần nhanh chóng thay đổi phương thức đánh giá đầu ra đối với học sinh lớp 12: Tinh gọn để nâng chất đánh giá, theo hướng, các cơ sở giáo dục (phổ thông) công nhận tốt nghiệp THPT (có sự giám sát chặt chẽ từ Sở GD-ĐT, cộng đồng và giữa các nhà trường với nhau). Nếu thực hiện, thực chất là giao quyền tự chủ, trên cơ sở đó, dạy - học phù hợp với từng học sinh, giúp các em vững vàng khởi nghiệp. 

Nên bỏ đi một kỳ thi (tốt nghiệp THPT) “hình thức”, thêm nguồn lực cho hành trình đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo.

Tự chủ tuyển sinh là một nội dung trong tự chủ đại học. Hãy để các đại học, trường đại học chủ động, tích cực xây dựng phương thức tuyển sinh không dựa dẫm “hai trong một”, hay chứ, tại sao không?

Chúng ta nói nhiều và luôn mong mỏi đánh giá quá trình học tập ở THPT diễn ra công bằng, khách quan, trung thực. Muốn vậy, hãy bỏ kỳ thi tốt nghiệp THPT phủ bóng “thành tích”, lãnh đạo các trường phổ thông “quẳng gánh lo đi” để dạy thật, học thật, kiểm tra thật và nhân văn hơn. Trong quá trình này, không một học sinh nào bị bỏ rơi vì các em được đánh giá đúng, trúng với năng lực bản thân.

Quản lý nhà trường theo quỹ đạo đó, thầy cô xây dựng kế hoạch giáo dục theo mục tiêu đó - sẽ là những viên gạch quan trọng xây ngôi trường hạnh phúc. Bỏ kỳ thi tốt nghiệp THPT, đó là phương án tối ưu trong giai đoạn hiện nay và cả cho giai đoạn từ 2025 trở đi.

Đồng thời, khi rũ bỏ được việc lo liệu cho kỳ thi tốt nghiệp THPT, học trò thêm thời gian hoạt động trải nghiệm, đầu tư có trọng tâm nhằm hiện thực mong ước tương lai, thêm cơ hội thành công phía trước. Gia đình học sinh bớt đi lo lắng, cả những bức xúc khi không còn phải theo guồng quay kỳ thi tốt nghiệp THPT. Phụ huynh thoải mái hơn khi chăm lo cho con em, vì thế, thực chất và hiệu quả hơn - “lợi nhà” rồi! Còn “ích nước” ư - niềm tin của phụ huynh nhân lên, nguồn lực nào cho giáo dục sánh bằng?

Các trường không còn phải chạy theo kỳ thi tốt nghiệp THPT, tâm và lực dồn cho thực hiện Chương trình Giáo dục phổ thông 2018 và các hoạt động giáo dục khác, góp thêm niềm vui mỗi ngày đến trường. 

Bỏ kỳ thi tốt nghiệp THPT, tôi mong lắm!

Nguyễn Hoàng Chương

Kỳ 4: Trong 7 năm, một địa phương 4 lần xin tự chủ xét và công nhận tốt nghiệp

Đã đến lúc kết thúc 'sứ mệnh lịch sử' của kỳ thi tốt nghiệp THPT toàn quốc?

Trong số 127 bàn thắng mà Real Madridghi được ở mùa giải này, tính đến trước chung kết Champions League đấu Dortmund (lúc 2h ngày 2/6 giờ VN), có tới 69 bàn với sự tham gia của Jude Bellingham và Vinicius Vinicius (gồm ghi bàn và kiến ​​tạo).

Điều đó có nghĩa cả hai tham gia vào 54,3% tổng số bàn thắng, hơn một nửa những gì Real Madrid làm được. Một con số ngoạn mục khi cả hai mới chỉ đá với nhau mùa đầu tiên, sau khi Karim Benzema rời đi.

Đầu mùa giải, cùng với sự ra đi của Benzema và không tăng cường "số 9" đẳng cấp, ngoài Joselu mượn từ đội xuống hạng Espanyol, Real Madrid đối mặt với những lo lắng cùng sự hoài nghi.

Real Madrid cần sự chuyển tiếp và Chủ tịch Florentino Perez tuyên bố không có ai thích hợp hơn Carlo Ancelotti.

Những thử nghiệm được tiến hành ngay trong chuyến du đấu Mỹ mùa hè năm ngoái. Từ nghịch cảnh, Real Madrid bùng cháy mà không thể ngăn cản. Tất cả đều nhờ Ancelotti.

Sự nghiệp của Ancelotti từng nổi tiếng với "Albero di Natale"(tiếng Italy, có nghĩa Cây thông Giáng sinh), nói về sơ đồ 4-3-2-1 mà ông xây dựng tại Milan. (Carletto có cuốn tự truyện nổi tiếng "Il mio albero di Natale"[Cây thông Giáng sinh của tôi], xuất bản năm 2014, sau khi cùng Real Madrid vô địch Champions League tại Lisbon).

Giờ đây, người Tây Ban Nha có thuật ngữ khác để nói về ông: "Rombo Flexible"(hình thoi linh hoạt). Ancelotti xây dựng đội hình 4-4-2 với hàng tiền vệ hình thoi (có thể gọi là 4-3-1-2), với Bellingham như tiền vệ "số 10".

Sự "chuyển đổi số" này cho phép cầu thủ trẻ người Anh tự do tấn công, đồng thời cũng lùi về thấp hoặc dạt hoàn toàn sang trái để phòng ngự (giống như 2 lượt tứ kết với Man City).

Mối liên kết giữa Bellinghamvới Vinicius giúp Madrid quên đi khoảng trống Benzema. Cả hai có cùng 23 bàn thắng, thành tích tốt nhất của họ trong một mùa giải. Ngoài ra, Jude có 12 kiến tạo, Vini là 11.

Riêng ở Champions League, Vinicius có 5 bàn thắng và dẫn đầu với 5 pha kiến tạo (ngang Sabitzer của Dortmund). Bellingham ghi 4 bàn, thực hiện thành công 4 kiến tạo.

Sự tiến hóa

Khi Bellingham đến, và không được đáp ứng mua Harry Kane, Ancelotti quyết định kéo Vinicius vào trung tâm nhiều hơn. "Gần khung thành có cơ hội ghi nhiều bàn hơn", ông nói với cậu học trò Brazil.

"Tôi đang ở phiên bản tốt nhất của mình", Viniciusnói trên tờ AS cách nay 2 tuần, sau khi cùng Real Madrid diễu hành danh hiệu vô địch La Liga.

Không phải ngẫu nhiên mà anh được xem là ứng viên sáng giá nhất cho Quả bóng vàng 2024, trên Bellingham và Kylian Mbappe. "Tôi sẽ rất sốc nếu Vini không thắng giải vào cuối năm", Dorival Junior, HLV trưởng đội tuyển Brazil, lên tiếng.

Vini ghi 23 bàn sau 38 trận. Mùa trước anh cũng đạt con số này, nhưng cần 55 trận. Từ đầu năm 2024, cầu thủ 23 tuổi có 17 bàn và 8 kiến tạo.

"Cậu ấy không thể làm điều đó tốt hơn", Ancelotti nói đùa. Vini trực tiếp ghi bàn mỗi 126 phút, và trung bình 85 phút lại tham gia vào 1 bàn thắng, thành tích tốt nhất sự nghiệp.

Trong 23 bàn của Vinicius, có 5 đến đường chuyền từ Bellingham. Ở chiều ngược lại, Vini tạo ra 2 đường bóng để Jude ghi bàn.

Giống như Vinicius, chính Bellingham cũng đang tiến hóa dưới bàn tay Ancelotti. Ngay cả những thành viên trong gia đình Jude cũng không tin được những gì diễn ra trong mùa này, vượt xa 14 bàn mùa trước.

Ancelottti nhìn thấy những phẩm chất của Bellingham mà các HLV khác trước đó không nhận ra, tại Birmingham và nhất là ở Dortmund.

Ông cho Jude tự do tấn công vì cảm nhận được anh có sự chính xác và chọn đúng thời điểm. Một chút Zidane và một chút Kaka, những ngôi sao Carletto từng huấn luyện lên đỉnh cao.

Trong mùa đầu ở Madrid, tiền vệ 20 tuổi có 6 trận vừa ghi bàn vừa kiến tạo. Chỉ Mbappe và Kane - đều là những tiền đạo (mỗi người cùng 8 trận) vượt qua anh về chỉ số này trong 5 giải hàng đầu châu Âu.

"Vinicius là cầu thủ xuất sắc nhất thế giới", Bellingham nói khi đội ăn mừng cúp La Liga ở quảng trường Cibeles. "Tôi ngưỡng mộ cậu, là một người hâm mộ của cậu", Vini trả lời.

Hai Galacticos đang sống trong những ngày vinh quang, khao khát đưa Real Madrid lên đỉnh châu Âu lần thứ 15. Chắc chắn, hàng thủ Borussia Dortmund, với lão tướng Mats Hummels chỉ huy, sẽ gặp nhiều vất vả ở Wembley cuối tuần này (2h ngày 2/6).

Real Madrid nhắm Cúp C1 thứ 15: Bí quyết đặc biệt của Ancelotti

Ở góc độ này, tôi nhận thấy chương trình Toán phổ thông của Việt Nam rất chắc và vững. Bên cạnh đó, so sánh với các cường quốc về Toán như Hàn Quốc, Trung Quốc, Singapore, học sinh phổ thông Việt Nam khi ra nước ngoài học, đi sâu vào môn Toán đều không hề thua kém so với học sinh các nước. 

Phân môn của ngành Toán kinh tế tại trường Đại học tại Mỹ tôi theo học gồm 4 môn học (8 học kỳ), chúng tôi phải học 15 lớp Toán. Như vậy, trung bình một kỳ, chúng tôi phải học 2 lớp Toán. 4/15 lớp Toán trong chương trình đại học của tôi đã được dạy trong chương trình ở Việt Nam (lớp 11, lớp 12) hoặc ít nhất là 80%. 

Như vậy, chúng ta có thể thấy, chương trình Toán phổ thông của Việt Nam tương đương với năm nhất đại học chuyên ngành Toán ở các trường đại học lớn trên thế giới. 

Góc độ thứ hai là gì, thưa chuyên gia?

Thứ hai, tôi muốn chia sẻ từ góc độ một người làm giáo dục. Khi so sánh chương trình Toán của Việt Nam với chương trình Toán tú tài quốc tế (viết tắt là IB International Baccalaureate), tôi khẳng định chương trình Toán nước ta không khó hơn chương trình toán quốc tế.

Nhưng khác biệt lớn nhất là học sinh Việt Nam buộc phải học các chương trình học phổ thông. Trong khi trên thế giới, bạn nào theo tú tài quốc tế được quyết định có chọn môn Toán để học hay không.

Bởi khi học tú tài quốc tế, các em được chọn 6 môn và quan trọng được chọn cấp độ Toán để học, trong đó, có mức Toán đại cương (còn gọi là Standard Level) và Toán chuyên sâu (High Level).

Như vậy, so sánh chương trình Toán của Việt Nam với chương trình Toán quốc tế, Toán Việt Nam không khó hơn, không sâu hơn, điều quan trọng chương trình Việt Nam không cho học sinh lựa chọn.

Tức là 1 triệu học sinh Việt Nam đều phải học một chương trình Toán còn học sinh quốc tế được quyền lựa chọn có học Toán hay không, thậm chí được chọn học Toán sâu đến mức nào. 

Điều này cũng xảy ra tương tự với chương trình AP tú tài Mỹ. Thậm chí, chương trình tú tài Mỹ còn chia môn toán thành 3 cấp độ (2 cấp độ về giải tích, đại số và 1 cấp độ khác là xác suất thống kê). Một học sinh THPT ở Mỹ có quyền không chọn 3 cấp môn Toán này.

Hoặc các em có quyền chọn 1 trong 3, 2 trong 3 hoặc 3 trong 3, thậm chí với các em theo các môn nghệ thuật, không cần thiết theo môn Toán.

Dĩ nhiên nếu các em chọn cả 3 lớp Toán này, tôi khẳng định, độ sâu trong Toán THPT Mỹ không khác gì so với Toán bậc phổ thông ở Việt Nam.

Theo anh, Việt Nam cần thay đổi cách dạy và học Toán ra sao?

Đề Toán tốt nghiệp THPT 2022 của Việt Nam với 50 câu hỏi, 100% câu đều tập trung đánh giá việc các em có nhớ công thức hay không, có áp dụng công thức để giải đề hay không và tốc độ tính toán có đủ nhanh, mức độ chính xác có đủ cao hay không...

Có thể thấy, chương trình Toán Việt Nam không hề tệ nhưng cách ra đề đã làm cho học sinh mất hứng thú với việc học Toán khi tập trung đánh giá khả năng thuộc lý thuyết, công thức.

Trong khi, đề Toán bậc phổ thông quốc tế khiến nhiều người rất ngạc nhiên. Theo đó, đề Toán dành cho học sinh lớp 11, 12 yêu cầu học sinh làm một nghiên cứu ứng dụng môn Toán vào thực tế. 

Nếu học xác suất thống kê, các em có thể chọn làm nghiên cứu, ứng dụng, ví dụ như thống kê về mức độ béo phì của các học sinh trong trường.

Cụ thể hơn, có 500 học sinh lớp 12, các em sẽ làm khảo sát về cân nặng. Sau đó, học sinh áp dụng công thức căn bản của xác suất thống kê để đưa ra kết luận xem béo phì có phải vấn đề nghiêm trọng trong trường không. Học sinh được phép dành 2 tháng làm nghiên cứu này.

Điều khó nhất của học sinh THPT ở Mỹ không phải áp dụng công thức xác suất thống kê mà làm thế nào có câu hỏi nghiên cứu đủ hấp dẫn, phù hợp với lứa tuổi để thuyết phục thầy cô cho phép triển khai. Sau đó, học sinh phải viết báo cáo dài khoảng 5 - 7 trang. 

Toán quốc tế, học sinh được học được tư duy phản biện, cách đưa ra câu hỏi nghiên cứu. Từ câu hỏi nghiên cứu, các em biết cách lấy dữ liệu để chứng minh trước khi đưa ra kết luận. Ngoài ra, học sinh còn được học kỹ năng viết, diễn giải suy nghĩ một cách logic và hợp lý nhất.

Có thể thấy, ở Việt Nam không cho học sinh lựa chọn, điều này khiến học sinh lâm vào thế khó, đặc biệt với những em không chọn Toán là ngành nghề chuyên sâu.

Ngoài ra, đề Toán của Việt Nam đang nặng về lý thuyết, tập trung vào các công thức và chưa tạo độ mở, để học sinh ứng dụng.

Thời gian qua, theo quan sát của tôi, nhiều thầy cô THPT đang được đào tạo và tích cực ứng dụng phương pháp dạy học cho học sinh qua dự án, dạy tích hợp, kết hợp Toán với khoa học. Đây là hướng đi đúng cần phát huy thay vì yêu cầu học sinh thuộc công thức.

Ngoài ra, chúng ta nên tạo điều kiện để phân luồng ,tức là học sinh muốn học sâu môn Toán vẫn học chương trình hiện tại. Học sinh nào theo ngành nghề không liên quan đến Toán, có thể chọn hướng đi khác và có cấp độ Toán để các em lựa chọn.

Cảm ơn chuyên gia về cuộc trò chuyện!

Nhiều học sinh Việt là 'thợ giải Toán' rất giỏi nhưng không biết dùng để làm gì