Vấn đề thiếu thuốc, vật tư đã nhiều lần được các đại biểu đưa ra trong các kỳ họp Quốc hội, kể từ sau dịch Covid-19 nhưng vẫn chưa được khắc phục triệt để. Một số ý kiến cho rằng tại các bệnh viện không chịu chủ động còn các bệnh viện phàn nàn về rào cản của văn bản pháp luật. Vậy điểm nghẽn thực sự của câu chuyện ở chỗ nào? 

Nhìn một cách tổng thế, sẽ thấy một số “điểm nghẽn” nổi bật khiến cho việc thiếu thuốc, vật tư vẫn diễn ra ở nhiều bệnh viện với các mức độ khác nhau.

Điểm nghẽn lớn nhất chính là hành lang pháp lý. Việc chậm ban hành các văn bản hướng dẫn Luật Đấu thầu là nguyên nhân đầu tiên đẩy các bệnh viện vào thế khó hiện nay. Luật Đấu thầu 2023 có hiệu lực từ 1/1//2024, nhưng sau 2 tháng mới có Nghị định 24/2024/NĐ-CP quy định thi hành Luật và ngày 26/4/2024 Bộ Kế hoạch và Đầu tư mới ban hành Thông tư số 06/2024/TT-BKHĐT hướng dẫn mẫu hồ sơ về lựa chọn nhà thầu, đến ngày 17/5/2024 Bộ Y tế mới ban hành Thông tư số 07/2024/TT-BYT về đấu thầu thuốc. 

Do đó, từ tháng 6/2024, các cơ sở y tế mới tiến hành quy trình mua sắm, thì phải mất 3-5 tháng sau mới có thuốc, vật tư để phục vụ khám, chữa bệnh. 

Đặc biệt, Luật Đấu thầu 2023 mới có hiệu lực từ 1/1//2024, còn chưa "ráo mực", đã phải trình Quốc hội tại kỳ thứ 4, Quốc hội khóa XV tháng 10/2024 để sửa đổi, bổ sung, vì nhiều điểm chưa phù hợp với thực tế, cho thấy các đơn vị đã bị làm khó ra sao vì chất lượng làm Luật này chưa tốt.

Bên cạnh đó, biểu mẫu Hồ sơ đấu thầu Thông tư số 01/2024/TT-BKHĐT ban hành ngày 15/02/2024, nhưng chỉ 3 tháng sau đã phải thay thế Thông tư số 06/2024/TT-BKHĐT, làm ảnh hưởng đến công tác mua sắm đấu thầu thuốc, vật tư y tế.

Sự bất cập của Luật Đấu thầu 2023 đẩy các bệnh viện vào tình thế hiện nay: Thiếu thuốc, vật tư, nên không thể làm tốt việc khám và điều trị, khiến bệnh nhân gặp khó khăn trong khi bệnh viện cũng bị ảnh hưởng trầm trọng. Hầu hết bệnh viện đều phải tự chủ nhưng không thể triển khai đầy đủ các dịch vụ. 

Một ví dụ là Luật Đấu thầu năm 2023 quy định nhà thuốc bệnh viện phải tổ chức đấu thầu. Điều này rất vô lý khi nhà thuốc bệnh viện hoàn toàn không lấy từ ngân sách hay nguồn bảo hiểm y tế mà do bệnh viện quản lý và tổ chức mua lẻ để bán cho người dân, nhưng lại không được quyền quyết định việc mua sắm. Trong khi nhu cầu phát sinh của người bệnh rất đa dạng, không thể dự đoán trước được để đấu thầu nên gặp rất nhiều khó khăn và làm mất đi một nguồn cung phục vụ bệnh nhân.

TS.BS Dương Đức Hùng - Giám đốc Bệnh viện Việt Đức (Hà Nội) - cho biết trước kia, việc thiếu thuốc trong dược nội trú được hệ thống nhà thuốc bệnh viện hỗ trợ, nhưng hiện hệ thống này gặp rào cản do quy định mới về đấu thầu, nên khó đáp ứng nhu cầu của người bệnh. Nhà thuốc không chỉ bán thuốc mà còn bán vật tư liên quan đến khám, chữa bệnh, như nạng gỗ, nhưng xây dựng tiêu chí kỹ thuật cho vật tư này để đấu thầu là vô cùng khó. 

Theo Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan, Bộ Y tế đã tiếp thu ý kiến của các bệnh viện và Luật Dược (sửa đổi) sẽ giao lại quyền chủ động mua sắm cho nhà thuốc bệnh viện. Tuy nhiên, Luật Dược mới chuẩn bị được thông qua vào cuối kỳ họp Quốc hội lần này và đợi Luật đi vào cuộc sống cũng không phải "ngày một ngày hai".

Rõ ràng là hành lang pháp lý cho việc đấu thầu ở các bệnh viện thật quá “gập ghềnh”, dẫn đến người dân phải “chịu trận”, dù đóng bảo hiểm y tế hàng tháng nhưng lại không được hưởng khi vào bệnh viện.

“Điểm nghẽn” thứ hai là các đơn vị chưa mạnh dạn triển khai công tác đấu thầu. Sau “dư âm” của vụ kit test Việt Á, tâm lý lo ngại, sợ sai phạm, sợ bị thanh tra, kiểm tra có vẻ phổ biến, nên một số địa phương và đơn vị không dám đấu thầu, mua sắm... mặc dù Bộ Y tế và UBND các tỉnh, thành phố đã thực hiện phân cấp thẩm quyền mua sắm, giao quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm cho các đơn vị.

Vì thế, Thứ trưởng Đỗ Xuân Tuyên cho rằng nếu thể chế có đầy đủ nhưng ở địa phương, đơn vị "mà còn vấn đề nọ vấn đề kia" trong tổ chức thực hiện thì cũng dẫn đến tình trạng không đủ thuốc, vật tư phục vụ khám, chữa bệnh. Do đó, các địa phương phải rất linh hoạt trong vận dụng để tổ chức đấu thầu, miễn là công khai, minh bạch, không có lợi ích nhóm, hay dấu hiệu tham nhũng, lãng phí trong vấn đề này.

Điểm nghẽn thứ balà biến động giá cả, nguồn cung ứng thuốc, vật tư y tế. Sau dịch Covid-19, nguồn cung nguyên liệu, hoạt chất trên thế giới khan hiếm. Biến động giá cả trên quy mô toàn cầu, lạm phát, khủng hoảng năng lượng, chuỗi cung ứng gián đoạn, chiến tranh… đã làm tăng cao chi phí đầu vào của việc sản xuất dược phẩm. 

Theo Thứ trưởng Trần Văn Thuấn, thiếu thuốc, vật tư còn do yếu tố khách quan như ký hợp đồng cung ứng nhưng nhà thầu không cung ứng được do thiếu nguồn cung hay hàng hóa về chậm; đấu thầu nhưng không có đơn vị trúng. 

Bệnh viện Việt Đức cho biết cũng từng phát hành hồ sơ mời thầu nhưng có tới mấy chục nhóm thuốc không có nhà thầu tham dự.

Thông tin mới nhất từ Bộ Y tế về việc đấu thầu, mua thuốc, vật tư y tế

Phụ huynh đã nhiều lần phản ánh với nhà trường. Sau đó, chất lượng bữa ăn có tốt hơn nhưng vẫn xảy ra tình trạng cân thiếu nguyên liệu như thịt nạc vai nhà bếp báo 60kg nhưng khi cân chỉ được 32kg, cà rốt báo 30kg nhưng chỉ cân được 20kg...

Có một số ngày nhà bếp tự ý thay đổi thực đơn như: Thịt vịt kho gừng thay bằng thịt gà kho sả, thay bánh bông lan bằng bánh xốp… Bên cạnh đó còn có tình trạng mang thức ăn ở ngoài trường vào bếp chế biến…

Những vấn đề này được phụ huynh phản ánh trực tiếp tới lãnh đạo Sở GD-ĐT, Phòng GD-ĐT TP. Nha Trang trong buổi làm việc với nhà trường vào ngày 16/10.

Bữa ăn của trẻ được phụ huynh chụp lại

Được biết, Trường Tiểu học Phước Long 1 hiện có 1.242 học sinh, trong đó có 942 học sinh đăng ký ăn bán trú. Trường ký hợp đồng với nhà thầu và tổ chức nấu ăn bán trú tại trường. Từ năm học 2020-2021, trường triển khai dự án Bữa ăn học đường, sử dụng phần mềm thực đơn cân bằng dinh dưỡng.

Theo bà Đặng Thị Hoa - Hiệu trưởng nhà trường - thì khi nhận được kiến nghị, trường đã họp và quyết định để phụ huynh được tham gia kiểm tra, giám sát công tác tổ chức bán trú. Ngày 15/10, trường tổ chức hội nghị phụ huynh mở rộng nhưng chưa thống nhất được vì Ban đại diện cha mẹ học sinh đề nghị lấy ý kiến tất cả phụ huynh trong trường về việc hợp đồng tổ chức lại bếp ăn bán trú.

Tại buổi làm việc ngày 16/10, ông Trần Nguyên Lập - Trưởng phòng GD-ĐT TP. Nha Trang - cho biết, từ đầu năm học đến nay, phòng đã kiểm tra việc thực hiện bán trú ở một số trường nhưng chưa kiểm tra Trường Tiểu học Phước Long 1.

Ông Lập cho rằng việc phụ huynh tham gia cùng nhà trường để giám sát bữa ăn bán trú là cần thiết, nhưng phải có quy định rõ ràng để tránh tình trạng tự do ra vào không đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm. Bên cạnh đó, trường phải quản lý chặt chẽ hơn hoạt động nấu ăn bán trú.

Còn ông Đỗ Hữu Quỳnh - Phó Giám đốc Sở GD-ĐT, đề nghị Trường Tiểu học Phước Long 1 sớm làm việc lại với đơn vị hợp đồng nấu ăn bán trú. Nếu đơn vị này không thực hiện đúng cam kết, nhà trường từ chối tiếp nhận thực phẩm và chấm dứt hợp đồng.

Bên cạnh đó, lãnh đạo Sở cũng yêu cầu Phòng GD-ĐT TP. Nha Trang tiếp tục kiểm tra công tác bán trú tại trường này và tất cả các trường mầm non, tiểu học trên địa bàn với 2 lần/năm học.

Ngân Anh

TP.HCM duy trì bán trú, hủy yêu cầu mang khẩu trang trong lớp

 Không bắt buộc học sinh đeo khẩu trang trong lớp nhưng phải đeo trong giờ ra chơi, trước và sau khi ra khỏi trường. Các trường thực hiện bán trú phải đảm bảo an toàn.

Hiện tượng thời tiết này có xu hướng nhân lên và hơn hết là ngày càng khốc liệt do biến đổi khí hậu.

Vào tháng 5, một chiếc máy bay của hãng hàng không Singapore Airlines gặp phải "tình trạng nhiễu loạn nghiêm trọng" trong chuyến bay từ London (Anh) đến Singapore khiến một người thiệt mạng và 30 người bị thương.

Tháng 7, một chiếc máy bay của hãng Air Europa đã phải hạ cánh khẩn cấp ở Brazil sau khi gặp tình trạng nhiễu loạn gây thương tích cho nhiều hành khách.

Trước những sự cố này, một nhóm nghiên cứu đã thử nghiệm một công nghệ mới có thể sớm cách mạng hóa việc máy bay đối phó với tình trạng hỗn loạn này.

Một hiện tượng không thể tránh khỏi

Sự nhiễu loạn xảy ra khi máy bay đi qua các vùng khí quyển, nơi các luồng không khí trở nên không ổn định hoặc không đều. Điều này có thể được gây ra bởi một số yếu tố như sự thay đổi đột ngột về tốc độ hoặc hướng gió, chênh lệch nhiệt độ hoặc hiện tượng thời tiết như giông bão.

Nhiễu loạn thường không gây quá nhiều nguy hiểm cho hành khách, nhưng việc chúng tạo ra rung lắc máy bay khi đang hoạt động khiến nhiều người lo sợ.

Chúng có thể xảy ra bất cứ lúc nào trong chuyến bay, nhưng thường phổ biến hơn ở một số độ cao nhất định, chẳng hạn như máy bay đang bay ở độ cao lớn hoặc khi bay qua núi.

Một thực tế chính là khi điều khiển máy bay, phi công sẽ sử dụng kinh nghiệm kết hợp với sự hỗ trợ của công nghệ để cố gắng dự đoán và tránh những vùng nhiễu loạn, điều chỉnh độ cao hoặc thay đổi quỹ đạo của máy bay.

Tuy nhiên, sự hỗn loạn đôi khi có thể xảy ra mà không có cảnh báo trước, khiến việc quản lý, dự đoán trở nên phức tạp hơn.

Bên cạnh đó, dù công nghệ dự báo thời tiết đã có những bước tiến lớn trong việc xác định các khu vực có khả năng xảy ra hỗn loạn nhưng không phải lúc nào cũng có thể dự đoán chính xác thời gian và địa điểm chúng sẽ xảy ra.

Giải pháp từ AI

Một nhóm các nhà nghiên cứu đã phát triển một công nghệ mang tính cách mạng có thể giải quyết vấn đề này bằng việc sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI) có tên là FALCON.

Công nghệ này được thiết kế để hiểu các nguyên tắc cơ bản của nhiễu loạn không khí nhằm thích ứng với điều kiện bay và bù đắp cho những ảnh hưởng của hiện tượng rung lắc trong thời gian thực.

Trọng tâm của FALCON dựa trên việc sử dụng sóng Fourier, các hàm toán học giúp mô hình hóa nhiễu loạn dưới dạng sóng tuần hoàn.

Các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng gió và nhiễu loạn tự nhiên tuân theo mô hình này, cho phép FALCON dự đoán tốt hơn những thay đổi trong điều kiện bay.

Khi hệ thống phát hiện nhiễu loạn, nó sẽ ngay lập tức can thiệp vào hệ thống điều khiển của máy bay, bao gồm góc cánh hoặc hướng, để duy trì quỹ đạo ổn định.

Để xác thực hiệu quả từ công nghệ này, các nhà nghiên cứu đã tiến hành thử nghiệm trong hầm gió Caltech - mô phỏng nhiễu loạn bằng cách sử dụng máy bay không người lái được trang bị cảm biến áp suất.

Chỉ sau 9 phút đào tạo, AI đã có thể phát hiện nhiễu loạn không khí và ổn định máy bay không người lái thử nghiệm. 

Những kết quả này đã chứng minh rằng AI có thể phản ứng nhanh chóng và hiệu quả trước nhiễu loạn, ngay cả trong những điều kiện phức tạp và khó lường.

Điều này mở ra những triển vọng cho ngành hàng không thương mại. Nếu công nghệ này một ngày nào đó được triển khai trên máy bay thương mại, nó thực sự có thể làm giảm đáng kể cảm giác lo sợ của hành khách khi đi máy bay, mang lại những chuyến bay thoải mái và an toàn hơn.

Hiện vẫn còn một số thách thức cần vượt qua trước khi công nghệ này có thể được triển khai trên quy mô lớn. Một trong những rào cản chính là giảm thời gian để AI học cách thích ứng với tình trạng hỗn loạn.

Theo nhóm nghiên cứu, quá trình thích ứng thường mất vài phút, nhưng điều quan trọng là phải giảm thời gian này để AI có thể phản ứng ngay lập tức trong suốt chuyến bay.

Ngoài ra, việc chia sẻ dữ liệu giữa các máy bay để dự đoán tình trạng hỗn loạn đòi hỏi một giao thức bảo mật mạnh mẽ để tránh nguy cơ bị tấn công mạng.