Trong thông báo phát đi ngày 27/12, Bộ Công nghiệp và Công nghệ thông tin (MIIT) cho biết chính phủ muốn cải thiện phạm vi phủ sóng và hiệu quả trong 11 kịch bản, bao gồm các trung tâm dịch vụ công, danh lam thắng cảnh, bệnh viện, trường đại học, ga tàu điện ngầm và trạm giao thông vận tải.

“Hành động này sẽ tối ưu hóa độ phủ 4G và 5G thông qua tối ưu hóa xây dựng trạm gốc để đáp ứng nhu cầu chuyển đổi số của các ngành công nghiệp quan trọng”, thông báo viết.

Theo LightReading, văn bản này chỉ là thông báo, không phải chỉ thị. Trung Quốc thường phát đi các thông báo liên ngành như vậy, chẳng hạn lời kêu gọi phát triển hạ tầng máy tính quốc gia năm ngoái.

Thông báo kêu gọi cải thiện theo hai giai đoạn. Đến cuối năm 2024, các bộ ban ngành hi vọng phủ sóng di động “sâu” tại 80.000 địa điểm chỉ định và phủ sóng liên tục trên 25.000km đường sắt, 350.000km đường cao tốc và 150 tuyến tàu điện ngầm đô thị.

Đến cuối năm 2025, con số này tăng lên 120.000 địa điểm, 30.000km đường sắt, 500.000km đường cao tốc, 200 tuyến tàu điện ngầm đô thị. Ít nhất 90% mạng phải có tốc độ tải xuống 220 Mbit/giây và tải lên 45 Mbit/giây.

Theo đánh giá mới nhất của Speedtest, Trung Quốc đứng thứ tư về băng rộng di động thế giới với tốc độ tải xuống trung bình 162 Mbit/giây và tải lên 29 Mbit/giây.

(Theo Light Reading)

Các nhà mạng Trung Quốc đã xây dựng 9 triệu trạm gốc 4G và 5G nhưng chính phủ muốn nhiều hơn nữa. 11 cơ quan chính phủ cùng nhau kêu gọi nâng cấp mạng 4G và 5G tại các địa điểm quan trọng trong hai năm tới. Họ đặt mục tiêu tốc độ tải xuống di động trung bình tối thiểu 220 Mbit/giây và tải lên tối thiểu 45 Mbit/giây, cũng như mở rộng phạm vi phủ sóng trên cao tốc, đường sắt và các khu vực trọng yếu khác vào cuối năm sau.

Trong thông báo phát đi ngày 27/12, Bộ Công nghiệp và Công nghệ thông tin (MIIT) cho biết chính phủ muốn cải thiện phạm vi phủ sóng và hiệu quả trong 11 kịch bản, bao gồm các trung tâm dịch vụ công, danh lam thắng cảnh, bệnh viện, trường đại học, ga tàu điện ngầm và trạm giao thông vận tải.

“Hành động này sẽ tối ưu hóa độ phủ 4G và 5G thông qua tối ưu hóa xây dựng trạm gốc để đáp ứng nhu cầu chuyển đổi số của các ngành công nghiệp quan trọng”, thông báo viết.

Theo LightReading, văn bản này chỉ là thông báo, không phải chỉ thị. Trung Quốc thường phát đi các thông báo liên ngành như vậy, chẳng hạn lời kêu gọi phát triển hạ tầng máy tính quốc gia năm ngoái.

Thông báo kêu gọi cải thiện theo hai giai đoạn. Đến cuối năm 2024, các bộ ban ngành hi vọng phủ sóng di động “sâu” tại 80.000 địa điểm chỉ định và phủ sóng liên tục trên 25.000km đường sắt, 350.000km đường cao tốc và 150 tuyến tàu điện ngầm đô thị.

Đến cuối năm 2025, con số này tăng lên 120.000 địa điểm, 30.000km đường sắt, 500.000km đường cao tốc, 200 tuyến tàu điện ngầm đô thị. Ít nhất 90% mạng phải có tốc độ tải xuống 220 Mbit/giây và tải lên 45 Mbit/giây.

Theo đánh giá mới nhất của Speedtest, Trung Quốc đứng thứ tư về băng rộng di động thế giới với tốc độ tải xuống trung bình 162 Mbit/giây và tải lên 29 Mbit/giây.

(Theo Light Reading)

Tổ chức iSPIRIT do ông Sharma đồng sáng lập đã đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển Indian Stack, nền tảng công nghệ bao gồm các dịch vụ như UPI (giao diện thanh toán hợp nhất, tích hợp nhiều tài khoản ngân hàng vào một ứng dụng để thực hiện giao dịch tài chính), Digilocker (dịch vụ lưu trữ điện tử cho giấy tờ và tài liệu quan trọng cho mỗi cá nhân), xác minh danh tính trực tuyến eKYC, chữ ký số eSign. Qua đó, hơn 80% dân số Ấn Độ có tài khoản tài chính thức, thúc đẩy sự ra đời của 800.000 ứng dụng.

Để phát triển hạ tầng công cộng số (DPI) và mạng lưới thanh toán số, Ấn Độ áp dụng cách tiếp cận bốn tầng, trong đó tầng một - định danh - là nền tảng, xác minh danh tính cá nhân trong không gian số. Tiếp đến, tầng hai thanh toán giúp tối ưu hóa giao dịch tài chính; tầng ba dữ liệu giúp quản lý và bảo mật lượng dữ liệu lớn được tạo ra và sử dụng bởi dịch vụ số. Cuối cùng, tầng bốn cao nhất là các dịch vụ cốt lõi, nơi tất cả các tầng khác hội tụ để cung cấp dịch vụ toàn diện cho công dân. Hạ tầng công cộng này giúp tất cả mọi người, doanh nghiệp đều bình đẳng với nhau.

Một thành phần nổi bật trong “kim tự tháp” Indian Stack của Ấn Độ là Open Network. Để dễ hình dung, nếu Amazon là mạng lưới thương mại điện tử khép kín của người bán, hậu cần, công ty và người mua, Open Network lại là một mạng mở, nơi tất cả mọi người đều có thể tham gia, đặc biệt là doanh nghiệp vừa và nhỏ. Ba mạng lưới đang được triển khai trong Open Network là OCEN (mạng tín dụng mở), ONDC (mạng thương mại kỹ thuật số mở) và OHSN (mạng dịch vụ y tế mở). Một điểm đặc biệt là các nền tảng được xây dựng và vận hành bởi một nhóm tình nguyện viên kỹ thuật. 

Theo Thứ trưởng Nguyễn Huy Dũng, khi được Bộ trưởng giao dự thảo Chiến lược quốc gia về kinh tế số và xã hội số, ông đã dành trọn vẹn Tết năm 2020 để nghiên cứu về Indian Stack. Khi đó, Việt Nam chưa có VNeID, chưa có DPI trong giao dịch ngân hàng và Digilocker. Tuy nhiên, hiện nay đã có đủ cả ba. Có thể nói, những thứ được triển khai thời gian qua tại Việt Nam được truyền cảm hứng rất nhiều từ Indian Stack. 

Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng chia sẻ Việt Nam là nước rất chủ động về thiết bị hạ tầng viễn thông. Việt Nam cũng là nước thứ năm trên thế giới làm chủ công nghệ 5G. Bộ trưởng mong muốn có thể hợp tác hơn nữa với Ấn Độ trong lĩnh vực công nghệ thông tin và truyền thông, trong đó ưu tiên Open Network, điều chưa được triển khai ở Việt Nam. Ông Shama đề xuất Bộ TT&TT và iSPIRT có thể thành lập hai đội kỹ thuật để tổ chức iSPIRT chia sẻ kinh nghiệm làm Open Network cho đặc thù của Việt Nam, trước khi thảo luận triển khai cho y tế, thương mại hay SME... 

Nhận xét Ấn Độ có nhiều công nghệ tốt nhưng chưa đưa ra nước ngoài nhiều, người đứng đầu Bộ TT&TT cho rằng đã đến lúc đất nước tăng tỷ lệ thâm nhập thị trường quốc tế. Những chia sẻ của ông Sharma và các thành viên trong đoàn đã nói đến vấn đề rất căn bản của loài người, đó là giải quyết cân bằng giữa công và tư. Các quốc gia, chế độ khác nhau ở sự phối hợp công - tư. 

Bộ trưởng chỉ ra, trong mô hình, hệ thống hạ tầng là khu vực công, liên quan đến đầu tư và đòi hỏi không quá nhiều về đổi mới. Phần ứng dụng, khu vực tư nhân chắc chắn làm tốt nhất. Có rất nhiều doanh nghiệp tư nhân nên họ hiểu được nhiều vấn đề và bài toán của xã hội. Tuy nhiên, do nguồn lực nhỏ, họ phải dựa trên hạ tầng công cộng miễn phí. Mỗi bên đều tốt hơn ở một số điểm, nếu tìm được đúng vị trí của khu vực công cộng và riêng tư, quốc gia sẽ phát triển.

Ông Sharma cảm ơn Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng và Bộ TT&TT, đồng thời hi vọng nhiều năm sau nhìn lại, có thể nhớ lại bước đầu rất suôn sẻ và có nhiều hợp tác đáng trông đợi trong tương lai.

Chiều 16/1, tại Hà Nội, Bộ trưởng Bộ TT&TT Nguyễn Mạnh Hùng đã tiếp đón ông Sharad Sharma, đồng sáng lập tổ chức iSPIRT và Thành viên Ban Tư vấn về Trí tuệ nhân tạo của Liên Hợp Quốc. Thứ trưởng Bộ TT&TT Nguyễn Huy Dũng, Vụ trưởng Vụ Hợp tác quốc tế Bộ TT&TT Triệu Minh Long cùng đại diện các cơ quan thuộc Bộ TT&TT cũng tham dự buổi tiếp.

Mở đầu buổi làm việc, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng nhận xét, thời gian gần đây, Ấn Độ có rất nhiều sáng kiến dưới thời Thủ tướng Narendra Modi. Nhấn mạnh vai trò của người lãnh đạo quốc gia, ông Sharma cho biết một trong những thay đổi lớn mà Thủ tướng Modi đã mang đến là lan tỏa niềm tin, sự tự tin cho người dân Ấn Độ và điều này cũng được phản ánh trong lĩnh vực công nghệ. 

“10-20 năm trước, chúng tôi chưa bao giờ nghĩ đến chuyện sẽ chuyển tập trung vào công nghệ nhưng niềm tin chung đó đã giúp hiện thực hóa điều đó”,ông nói.

Tổ chức iSPIRIT do ông Sharma đồng sáng lập đã đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển Indian Stack, nền tảng công nghệ bao gồm các dịch vụ như UPI (giao diện thanh toán hợp nhất, tích hợp nhiều tài khoản ngân hàng vào một ứng dụng để thực hiện giao dịch tài chính), Digilocker (dịch vụ lưu trữ điện tử cho giấy tờ và tài liệu quan trọng cho mỗi cá nhân), xác minh danh tính trực tuyến eKYC, chữ ký số eSign. Qua đó, hơn 80% dân số Ấn Độ có tài khoản tài chính thức, thúc đẩy sự ra đời của 800.000 ứng dụng.

Để phát triển hạ tầng công cộng số (DPI) và mạng lưới thanh toán số, Ấn Độ áp dụng cách tiếp cận bốn tầng, trong đó tầng một - định danh - là nền tảng, xác minh danh tính cá nhân trong không gian số. Tiếp đến, tầng hai thanh toán giúp tối ưu hóa giao dịch tài chính; tầng ba dữ liệu giúp quản lý và bảo mật lượng dữ liệu lớn được tạo ra và sử dụng bởi dịch vụ số. Cuối cùng, tầng bốn cao nhất là các dịch vụ cốt lõi, nơi tất cả các tầng khác hội tụ để cung cấp dịch vụ toàn diện cho công dân. Hạ tầng công cộng này giúp tất cả mọi người, doanh nghiệp đều bình đẳng với nhau.

Một thành phần nổi bật trong “kim tự tháp” Indian Stack của Ấn Độ là Open Network. Để dễ hình dung, nếu Amazon là mạng lưới thương mại điện tử khép kín của người bán, hậu cần, công ty và người mua, Open Network lại là một mạng mở, nơi tất cả mọi người đều có thể tham gia, đặc biệt là doanh nghiệp vừa và nhỏ. Ba mạng lưới đang được triển khai trong Open Network là OCEN (mạng tín dụng mở), ONDC (mạng thương mại kỹ thuật số mở) và OHSN (mạng dịch vụ y tế mở). Một điểm đặc biệt là các nền tảng được xây dựng và vận hành bởi một nhóm tình nguyện viên kỹ thuật. 

Theo Thứ trưởng Nguyễn Huy Dũng, khi được Bộ trưởng giao dự thảo Chiến lược quốc gia về kinh tế số và xã hội số, ông đã dành trọn vẹn Tết năm 2020 để nghiên cứu về Indian Stack. Khi đó, Việt Nam chưa có VNeID, chưa có DPI trong giao dịch ngân hàng và Digilocker. Tuy nhiên, hiện nay đã có đủ cả ba. Có thể nói, những thứ được triển khai thời gian qua tại Việt Nam được truyền cảm hứng rất nhiều từ Indian Stack. 

Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng chia sẻ Việt Nam là nước rất chủ động về thiết bị hạ tầng viễn thông. Việt Nam cũng là nước thứ năm trên thế giới làm chủ công nghệ 5G. Bộ trưởng mong muốn có thể hợp tác hơn nữa với Ấn Độ trong lĩnh vực công nghệ thông tin và truyền thông, trong đó ưu tiên Open Network, điều chưa được triển khai ở Việt Nam. Ông Shama đề xuất Bộ TT&TT và iSPIRT có thể thành lập hai đội kỹ thuật để tổ chức iSPIRT chia sẻ kinh nghiệm làm Open Network cho đặc thù của Việt Nam, trước khi thảo luận triển khai cho y tế, thương mại hay SME... 

Nhận xét Ấn Độ có nhiều công nghệ tốt nhưng chưa đưa ra nước ngoài nhiều, người đứng đầu Bộ TT&TT cho rằng đã đến lúc đất nước tăng tỷ lệ thâm nhập thị trường quốc tế. Những chia sẻ của ông Sharma và các thành viên trong đoàn đã nói đến vấn đề rất căn bản của loài người, đó là giải quyết cân bằng giữa công và tư. Các quốc gia, chế độ khác nhau ở sự phối hợp công - tư. 

Bộ trưởng chỉ ra, trong mô hình, hệ thống hạ tầng là khu vực công, liên quan đến đầu tư và đòi hỏi không quá nhiều về đổi mới. Phần ứng dụng, khu vực tư nhân chắc chắn làm tốt nhất. Có rất nhiều doanh nghiệp tư nhân nên họ hiểu được nhiều vấn đề và bài toán của xã hội. Tuy nhiên, do nguồn lực nhỏ, họ phải dựa trên hạ tầng công cộng miễn phí. Mỗi bên đều tốt hơn ở một số điểm, nếu tìm được đúng vị trí của khu vực công cộng và riêng tư, quốc gia sẽ phát triển.

Ông Sharma cảm ơn Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng và Bộ TT&TT, đồng thời hi vọng nhiều năm sau nhìn lại, có thể nhớ lại bước đầu rất suôn sẻ và có nhiều hợp tác đáng trông đợi trong tương lai.

Là người hâm mộ văn hóa Ấn Độ và Tây Tạng, Robert Beer biên soạn tác phẩm Sổ tay Biểu tượng Phật giáo Tây Tạng với niềm đam mê, kỹ lưỡng và cẩn thận của một học giả nghiên cứu, lại tự mình vẽ tất cả minh họa.

Tác giả cố gắng cấu trúc nội dung của cuốn sách này theo một tiến trình hợp lý, với hàng loạt tổ hợp đặc trưng của giáo lý Phật giáo bao gồm các biểu tượng, lễ vật và biểu tượng tốt lành, nhiều trong số đó được coi là môtíp biểu tượng đầu tiên của Phật giáo Ấn Độ nguyên thủy.

Sách Sổ tay biểu tượng Phật giáo Tây Tạng. Ảnh: Tuấn Bình.

Nhà nghiên cứu phê bình mỹ thuật Phan Cẩm Thượng là người dịch cuốn sách. Ông cho biết: “Trong quá trình nghiên cứu các di sản Phật giáo Việt Nam, chúng tôi thấy rất nhiều biểu tượng Phật giáo có nguồn gốc Tây Tạng. Năm 2005, sau khi đi Tây Tạng, chúng tôi càng khẳng định điều đó. Nhưng lý giải của những người đi trước có vẻ không quan tâm đến điều này. Rồi chúng tôi có được hai cuốn sách của Robert Beer: Bách khoa thư về Motif và Biểu tượng Tây Tạngvà Sổ tay Biểu tượng Phật giáo Tây Tạng, nên sử dụng chúng để hiểu rõ hơn về ý nghĩa, nguồn gốc các biểu tượng có liên quan đến nghệ thuật Phật giáo Việt Nam".

Nổi bật trong cuốn sách là Tám biểu tượng tốt lànhtrong Phật giáo Tây Tạng, đây là nhóm biểu tượng Phật giáo được biết đến nhiều nhất. Ban đầu, tám biểu tượng tốt lành này tập hợp từ món lễ vật Ấn Độ được dâng lên vị vua khi đăng quang, và dường như chắc chắn có nguồn gốc từ thời tiền Phật giáo. Tám biểu tượng này bao gồm: 1) Cái lọng, 2) Đôi cá vàng, 3) Bình báu, 4) Hoa sen, 5) Con ốc xoắn, 6) Kết cát tường,7) Tán chiến thắng và 8) Pháp luân.

Trang sách in hình tám biểu tượng tốt lành của Phật giáo. Ảnh: Tuấn Bình.

Trong truyền thống Phật giáo, tám biểu tượng tốt lành tượng trưng cho những lễ vật do các vị thần Vệ Đà dâng lên Đức Phật Thích Ca Mâu Ni khi ngài đạt được giác ngộ.

Brahma là vị thần đầu tiên xuất hiện trước Đức Phật, và Ngài đã đưa ra một Pháp luân vàng ngàn cành (nan hoa bánh xe) như một biểu tượng yêu cầu Đức Phật huấn thị thông qua việc "chuyển pháp luân".

Vị thần bầu trời vĩ đại Indra (Đại thiên thần) xuất hiện tiếp theo, và Ngài đưa ra chiếc sừng vỏ ốc xà cừ trắng dũng mãnh của mình như một biểu tượng yêu cầu Đức Phật "công bố chân giáo pháp".

Trong các bức tranh Tây Tạng về sự giác ngộ của Đức Phật, các hình tượng Brahma bốn mặt màu vàng và Indra màu trắng quỳ và cầu khẩn trước đài sen (ngai vàng) của Đức Phật, nơi họ dâng hiến biểu tượng tương ứng pháp luân vàng và chiếc tù và trắng. Nữ thần đất Sthavara, người đã làm chứng cho sự giác ngộ của Đức Phật, đã tặng cho Đức Phật Thích Ca một chiếc bình vàng chứa đầy nước cam lồ trường sinh bất tử.

Trong Phật giáo Ấn Độ sơ kỳ, hình ảnh Đức Phật thể hiện dưới dạng tượng trưng (không trực tiếp) hoặc không mang tính biểu tượng, thường là một chiếc ngai trống dưới cái lọng và cây bồ đề, hoặc bằng một dấu chân thần thánh của Ngài in trên đá (bàn chân Phật). Trong dấu chân in hiển thị nhiều biểu tượng tốt lành khác nhau, như phù hiệu thần tính củaĐ ức Phật, chẳng hạn như phướn chiến thắng, ngai sư tử, cây đinh ba, Tam bảo, nút thắt vĩnh cửu (kết cát tường), chữ vạn, tù và và đôi con cá, nhưng phổ biến nhất của những phù hiệu này là hoa sen và pháp luân. Trong Phật giáo Kim Cương thừa sơ kì, tám biểu tượng tốt lành được phong thần thành tám nữ thần, được gọi là Astamangala Devi, mỗi người mang một trong những biểu tượng tốt lành.

Biểu tượng tốt lành thứ tám và nổi bật nhất là Pháp luân. Bánh xe là biểu tượng Mặt trời ban đầu của Ấn Độ về chủ quyền, bảo vệ và sáng tạo. Biểu tượng Mặt trời lần đầu tiên xuất hiện trên những con dấu bằng đất sét khai quật từ nền văn minh Harappan ở thung lũng Indus (khoảng 2.500 TCN). Bánh xe hay luân xa là thuộc tính chính của thần bảo tồn Vishnu, vị thần Sudarshana - luân xa sáu nan hoa rực lửa hay vòng quay đại diện cho hiện tượng luân xa (quay) của vũ trụ. Bánh xe tượng trưng cho sự chuyển động, liên tục và thay đổi, mãi mãi quay về phía trước giống quả cầu quay tròn của bầu trời.

Phật giáo đã sử dụng bánh xe làm biểu tượng chính cho “chuyển pháp luân”. Ba thành phần của bánh xe - trục, nan hoa và vành - tượng trưng cho ba khía cạnh của Phật thuyết về đạo đức, trí tuệ và định lực. Trục trung tâm tượng trưng cho kỷ luật đạo đức, tập trung và ổn định tâm trí. Các nan hoa sắc nhọn tượng trưng cho trí tuệ hay trí tuệ phân biệt cắt đứt vô minh. Vành tượng trưng cho sự tập trung thiền định, vừa bao trùm vừa tạo đà chuyển động của bánh xe. Một bánh xe có ngàn nan hoa tỏa ra như tia sáng Mặt trời tượng trưng cho ngàn hoạt động và giáo lý của chư Phật. Một bánh xe có tám nan hoa tượng trưng cho Bát Chính đạo của Đức Phật, và sự truyền bá những giáo lý này đến tám hướng.

Trong nghệ thuật Tây Tạng, tám biểu tượng tốt lành được mô tả riêng lẻ, theo cặp đôi, bốn hoặc nhóm tám biểu tượng kết hợp. Dạng thức của tám biểu tượng tốt lành là môtíp trang trí cho tất cả pháp khí thiêng liêng và thế tục của Phật giáo, như đồ gỗ nội thất chạm khắc, đồ kim loại trang trí, đồ gốm sứ, tấm treo tường, thảm và thổ cẩm lụa. Chúng cũng được vẽ trên mặt đất bằng cách rắc bột mì hoặc bột màu, để chào đón các chức sắc tôn giáo thăm viếng tu viện.

Tác giả “Văn minh vật chất người Việt” chia sẻ: “Trong bản dịch tiếng Việt, cố gắng đi theo lối văn uyển nhã, đầy lòng xác tín đó, và cũng cố gắng chuyển ngữ cho sát với tâm tưởng Phật giáo, mà chúng tôi hằng tâm niệm. May mắn thay, 12 năm sống trong một ngôi chùa, và cả hai có thời gian được du ngoạn trên Himalayas cho chúng tôi cái hạnh ngộ nội tâm ấy. Giồng như người hành hương trên các đỉnh núi Tây Tạng, đọc Kinh bằng tiếng Phạn và tiếng Tạng và nghe văng vẳng bên tai tiếng gió hú từ các ngọn núi cao đầy tuyết, hơn là chỉ đọc một cuốn sách.”

Bài viết của độc giả Nguyễn Tuấn Bình, được gửi từ email "ng...binh@gmail.com"

Là người hâm mộ văn hóa Ấn Độ và Tây Tạng, Robert Beer biên soạn tác phẩm Sổ tay Biểu tượng Phật giáo Tây Tạng với niềm đam mê, kỹ lưỡng và cẩn thận của một học giả nghiên cứu, lại tự mình vẽ tất cả minh họa.

Tác giả cố gắng cấu trúc nội dung của cuốn sách này theo một tiến trình hợp lý, với hàng loạt tổ hợp đặc trưng của giáo lý Phật giáo bao gồm các biểu tượng, lễ vật và biểu tượng tốt lành, nhiều trong số đó được coi là môtíp biểu tượng đầu tiên của Phật giáo Ấn Độ nguyên thủy.

Sách Sổ tay biểu tượng Phật giáo Tây Tạng. Ảnh: Tuấn Bình.

Nhà nghiên cứu phê bình mỹ thuật Phan Cẩm Thượng là người dịch cuốn sách. Ông cho biết: “Trong quá trình nghiên cứu các di sản Phật giáo Việt Nam, chúng tôi thấy rất nhiều biểu tượng Phật giáo có nguồn gốc Tây Tạng. Năm 2005, sau khi đi Tây Tạng, chúng tôi càng khẳng định điều đó. Nhưng lý giải của những người đi trước có vẻ không quan tâm đến điều này. Rồi chúng tôi có được hai cuốn sách của Robert Beer: Bách khoa thư về Motif và Biểu tượng Tây Tạngvà Sổ tay Biểu tượng Phật giáo Tây Tạng, nên sử dụng chúng để hiểu rõ hơn về ý nghĩa, nguồn gốc các biểu tượng có liên quan đến nghệ thuật Phật giáo Việt Nam".

Nổi bật trong cuốn sách là Tám biểu tượng tốt lànhtrong Phật giáo Tây Tạng, đây là nhóm biểu tượng Phật giáo được biết đến nhiều nhất. Ban đầu, tám biểu tượng tốt lành này tập hợp từ món lễ vật Ấn Độ được dâng lên vị vua khi đăng quang, và dường như chắc chắn có nguồn gốc từ thời tiền Phật giáo. Tám biểu tượng này bao gồm: 1) Cái lọng, 2) Đôi cá vàng, 3) Bình báu, 4) Hoa sen, 5) Con ốc xoắn, 6) Kết cát tường,7) Tán chiến thắng và 8) Pháp luân.

Trang sách in hình tám biểu tượng tốt lành của Phật giáo. Ảnh: Tuấn Bình.

Trong truyền thống Phật giáo, tám biểu tượng tốt lành tượng trưng cho những lễ vật do các vị thần Vệ Đà dâng lên Đức Phật Thích Ca Mâu Ni khi ngài đạt được giác ngộ.

Brahma là vị thần đầu tiên xuất hiện trước Đức Phật, và Ngài đã đưa ra một Pháp luân vàng ngàn cành (nan hoa bánh xe) như một biểu tượng yêu cầu Đức Phật huấn thị thông qua việc "chuyển pháp luân".

Vị thần bầu trời vĩ đại Indra (Đại thiên thần) xuất hiện tiếp theo, và Ngài đưa ra chiếc sừng vỏ ốc xà cừ trắng dũng mãnh của mình như một biểu tượng yêu cầu Đức Phật "công bố chân giáo pháp".

Trong các bức tranh Tây Tạng về sự giác ngộ của Đức Phật, các hình tượng Brahma bốn mặt màu vàng và Indra màu trắng quỳ và cầu khẩn trước đài sen (ngai vàng) của Đức Phật, nơi họ dâng hiến biểu tượng tương ứng pháp luân vàng và chiếc tù và trắng. Nữ thần đất Sthavara, người đã làm chứng cho sự giác ngộ của Đức Phật, đã tặng cho Đức Phật Thích Ca một chiếc bình vàng chứa đầy nước cam lồ trường sinh bất tử.

Trong Phật giáo Ấn Độ sơ kỳ, hình ảnh Đức Phật thể hiện dưới dạng tượng trưng (không trực tiếp) hoặc không mang tính biểu tượng, thường là một chiếc ngai trống dưới cái lọng và cây bồ đề, hoặc bằng một dấu chân thần thánh của Ngài in trên đá (bàn chân Phật). Trong dấu chân in hiển thị nhiều biểu tượng tốt lành khác nhau, như phù hiệu thần tính củaĐ ức Phật, chẳng hạn như phướn chiến thắng, ngai sư tử, cây đinh ba, Tam bảo, nút thắt vĩnh cửu (kết cát tường), chữ vạn, tù và và đôi con cá, nhưng phổ biến nhất của những phù hiệu này là hoa sen và pháp luân. Trong Phật giáo Kim Cương thừa sơ kì, tám biểu tượng tốt lành được phong thần thành tám nữ thần, được gọi là Astamangala Devi, mỗi người mang một trong những biểu tượng tốt lành.

Biểu tượng tốt lành thứ tám và nổi bật nhất là Pháp luân. Bánh xe là biểu tượng Mặt trời ban đầu của Ấn Độ về chủ quyền, bảo vệ và sáng tạo. Biểu tượng Mặt trời lần đầu tiên xuất hiện trên những con dấu bằng đất sét khai quật từ nền văn minh Harappan ở thung lũng Indus (khoảng 2.500 TCN). Bánh xe hay luân xa là thuộc tính chính của thần bảo tồn Vishnu, vị thần Sudarshana - luân xa sáu nan hoa rực lửa hay vòng quay đại diện cho hiện tượng luân xa (quay) của vũ trụ. Bánh xe tượng trưng cho sự chuyển động, liên tục và thay đổi, mãi mãi quay về phía trước giống quả cầu quay tròn của bầu trời.

Phật giáo đã sử dụng bánh xe làm biểu tượng chính cho “chuyển pháp luân”. Ba thành phần của bánh xe - trục, nan hoa và vành - tượng trưng cho ba khía cạnh của Phật thuyết về đạo đức, trí tuệ và định lực. Trục trung tâm tượng trưng cho kỷ luật đạo đức, tập trung và ổn định tâm trí. Các nan hoa sắc nhọn tượng trưng cho trí tuệ hay trí tuệ phân biệt cắt đứt vô minh. Vành tượng trưng cho sự tập trung thiền định, vừa bao trùm vừa tạo đà chuyển động của bánh xe. Một bánh xe có ngàn nan hoa tỏa ra như tia sáng Mặt trời tượng trưng cho ngàn hoạt động và giáo lý của chư Phật. Một bánh xe có tám nan hoa tượng trưng cho Bát Chính đạo của Đức Phật, và sự truyền bá những giáo lý này đến tám hướng.

Trong nghệ thuật Tây Tạng, tám biểu tượng tốt lành được mô tả riêng lẻ, theo cặp đôi, bốn hoặc nhóm tám biểu tượng kết hợp. Dạng thức của tám biểu tượng tốt lành là môtíp trang trí cho tất cả pháp khí thiêng liêng và thế tục của Phật giáo, như đồ gỗ nội thất chạm khắc, đồ kim loại trang trí, đồ gốm sứ, tấm treo tường, thảm và thổ cẩm lụa. Chúng cũng được vẽ trên mặt đất bằng cách rắc bột mì hoặc bột màu, để chào đón các chức sắc tôn giáo thăm viếng tu viện.

Tác giả “Văn minh vật chất người Việt” chia sẻ: “Trong bản dịch tiếng Việt, cố gắng đi theo lối văn uyển nhã, đầy lòng xác tín đó, và cũng cố gắng chuyển ngữ cho sát với tâm tưởng Phật giáo, mà chúng tôi hằng tâm niệm. May mắn thay, 12 năm sống trong một ngôi chùa, và cả hai có thời gian được du ngoạn trên Himalayas cho chúng tôi cái hạnh ngộ nội tâm ấy. Giồng như người hành hương trên các đỉnh núi Tây Tạng, đọc Kinh bằng tiếng Phạn và tiếng Tạng và nghe văng vẳng bên tai tiếng gió hú từ các ngọn núi cao đầy tuyết, hơn là chỉ đọc một cuốn sách.”

Bài viết của độc giả Nguyễn Tuấn Bình, được gửi từ email "ng...binh@gmail.com"