Trường đã sử dụng các chữ cái như A, B, C, D, F để thể hiện mức độ thể hiện của sinh viên, thay vì sử dụng hệ thống tỷ lệ phần trăm hoặc hệ thống điểm số.

Theo hệ thống mới, kết quả học tập của sinh viên được tính theo thang điểm 5 cấp độ từ A đến F thay cho thang điểm 100. Sinh viên đạt trên 85 điểm sẽ nhận điểm A trong khi dưới 60 điểm quy thành điểm F.

Không chỉ Đại học Bắc Kinh, trên thực tế, một số trường cao đẳng thuộc dự án 985 (dự án những trường đại học top đầu thế giới của Trung Quốc) như Đại học Thanh Hoa, Đại học Phúc Đán, Đại học Sư phạm Đông Trung Quốc và Đại học Công nghệ Thượng Hải đã nỗ lực cải cách hệ thống điểm, ứng dụng đánh giá phân cấp. 

“Cách tính điểm mới này giúp chúng em không còn lo lắng phải tranh giành cao hơn bạn bè. Nó cũng khuyến khích chúng em dành nhiều thời gian hơn cho các dự án học thuật, nghiên cứu thay vì chỉ mải mê vào điểm số”, một sinh viên chia sẻ với tờ Six Tone. 

Tuy nhiên, một số sinh viên lo lắng cách tính điểm mới sẽ ảnh hưởng đến hồ sơ du học. Theo đó, chương trình đào tạo thạc sĩ, tiến sĩ tại nước ngoài thường yêu cầu ứng viên nộp bảng điểm hoặc điểm trung bình học tập ở đại học trong khi thang điểm A – F sẽ không chứng minh cụ thể năng lực của sinh viên.

Giải quyết mối lo trên, ông Vương Thế Cường, Phó Hiệu trưởng Trường Khoa học Đời sống, cho biết nhà trường sẽ cấp chứng chỉ cho sinh viên đăng ký chương trình sau đại học ở nước ngoài. Những chứng chỉ này sẽ giải thích về hệ thống chấm điểm mới.

 “Khi khóa sinh viên đầu tiên trúng tuyển các trường đại học nước ngoài bằng phương pháp đánh giá mới, những nghi ngờ trong dư luận sẽ giảm bớt”, thầy Vương tin tưởng.

Xóa bỏ tư duy ‘trò chơi có tổng bằng 0’

Từ lâu, điểm số đã trở thành “ngoại tệ mạnh” (hard currency), hàm ý thứ tài sản có giá trị cao và được công nhận trên toàn cầu đối với sinh viên đại học Trung Quốc.

Những con số này rất quan trọng vì chúng có tác động trực tiếp đến nhiều khía cạnh khác nhau trong hành trình học tập và nghề nghiệp của sinh viên như đăng ký học sau đại học, du học, nhận giải thưởng và đánh giá cũng như nâng cao cơ hội việc làm.

Tuy nhiên, sự cạnh tranh gay gắt để giành được những điểm số này có thể khiến một số sinh viên “mắc kẹt trong vòng xoáy căng thẳng và áp lực không cần thiết”.

 Áp lực về điểm số đang khiến một số sinh viên tập trung vào việc “chải chuốt” điểm ngay từ năm thứ nhất. Điều này có nghĩa là các em chọn những khóa học dễ hơn với điểm số cao hơn, tránh những khóa học có vẻ thử thách nhưng mang lại lợi ích cho kiến thức tổng thể.

Để đạt được điểm cao hơn, sinh viên đang nỗ lực làm những việc như báo cáo thí nghiệm. Nhưng thay vì thực sự hiểu rõ các nguyên tắc, họ thường tập trung vào việc đáp ứng các quy tắc cụ thể. Ví dụ như một số người viết báo cáo dài chỉ để đáp ứng yêu cầu về trang. Đó là việc đáp ứng các tiêu chí hơn là thực sự học tập.

Dù nhận thức được mặt trái của tâm lý “điểm là tất cả” nhưng nhiều sinh viên tự đẩy mình vào hoàn cảnh khó khăn. Các em đầu tư thời gian và công sức đáng kể nhưng thu được rất ít lợi ích thực sự.

Dần dần, sinh viên bị cuốn vào một “trò chơi có tổng bằng 0”, nghĩa là sinh viên này thắng có nghĩa là người khác phải thua. Điều này tạo ra một vòng luẩn quẩn, làm lu mờ những trải nghiệm học tập thực sự.

Tuy nhiên, nhiều người cũng đặt nghi vấn liệu hệ thống thứ bậc không làm thay đổi bản chất của vấn đề. Chỉ là những sinh viên từng bị điểm thấp vì lo lắng giờ lại đạt điểm B vì lo lắng. 

Theo thầy Vương, điểm khác biệt chính là phương pháp đánh giá mới mang lại cho học sinh cơ hội thoát khỏi “cái lồng điểm”. Khi điểm từ 85 trở lên được coi là điểm A, sinh viên không cần phải bị ám ảnh bởi những chi tiết nhỏ như số từ hoặc định dạng bài viết chỉ để có thêm 1 hoặc 2 điểm. 

Tại Trung Quốc, ngày càng có nhiều tiếng nói kêu gọi sinh viên tập trung vào việc xây dựng các mối quan hệ và nâng cao trải nghiệm tổng thể, như tham gia nghiên cứu khoa học, hoạt động xã hội hay các khóa học tự chọn thú vị thay vì “mù quáng” theo đuổi điểm số. 

Tử Huy

Mới đây, bài viết “Bỏ điểm số - Cải cách đánh giá sinh viên trong môn Khoa học sinh học” của báo Đại học Bắc Kinh đã gây ra làn sóng bàn luận sôi nổi trong cộng đồng giáo dục Trung Quốc.

Bài báo nói về việc các sinh viên tại đại học hàng đầu châu Á, dưới áp lực của những kỳ thi đánh giá học tập khắc nghiệt, cuối cùng lại “mắc kẹt trong một vòng cạnh tranh không cần thiết chỉ để cải thiện thêm 1 hoặc 2 điểm”.

Để giải quyết vấn đề này, Trường Khoa học Đời sống thuộc Đại học Bắc Kinh đang thử nghiệm một phương pháp mới. Trường thực hiện một cuộc cải cách, trong đó loại bỏ GPA (điểm trung bình) và sử dụng phương pháp đánh giá theo cấp độ để đánh giá thành tích của sinh viên. 

Trường đã sử dụng các chữ cái như A, B, C, D, F để thể hiện mức độ thể hiện của sinh viên, thay vì sử dụng hệ thống tỷ lệ phần trăm hoặc hệ thống điểm số.

Theo hệ thống mới, kết quả học tập của sinh viên được tính theo thang điểm 5 cấp độ từ A đến F thay cho thang điểm 100. Sinh viên đạt trên 85 điểm sẽ nhận điểm A trong khi dưới 60 điểm quy thành điểm F.

Không chỉ Đại học Bắc Kinh, trên thực tế, một số trường cao đẳng thuộc dự án 985 (dự án những trường đại học top đầu thế giới của Trung Quốc) như Đại học Thanh Hoa, Đại học Phúc Đán, Đại học Sư phạm Đông Trung Quốc và Đại học Công nghệ Thượng Hải đã nỗ lực cải cách hệ thống điểm, ứng dụng đánh giá phân cấp. 

“Cách tính điểm mới này giúp chúng em không còn lo lắng phải tranh giành cao hơn bạn bè. Nó cũng khuyến khích chúng em dành nhiều thời gian hơn cho các dự án học thuật, nghiên cứu thay vì chỉ mải mê vào điểm số”, một sinh viên chia sẻ với tờ Six Tone. 

Tuy nhiên, một số sinh viên lo lắng cách tính điểm mới sẽ ảnh hưởng đến hồ sơ du học. Theo đó, chương trình đào tạo thạc sĩ, tiến sĩ tại nước ngoài thường yêu cầu ứng viên nộp bảng điểm hoặc điểm trung bình học tập ở đại học trong khi thang điểm A – F sẽ không chứng minh cụ thể năng lực của sinh viên.

Giải quyết mối lo trên, ông Vương Thế Cường, Phó Hiệu trưởng Trường Khoa học Đời sống, cho biết nhà trường sẽ cấp chứng chỉ cho sinh viên đăng ký chương trình sau đại học ở nước ngoài. Những chứng chỉ này sẽ giải thích về hệ thống chấm điểm mới.

 “Khi khóa sinh viên đầu tiên trúng tuyển các trường đại học nước ngoài bằng phương pháp đánh giá mới, những nghi ngờ trong dư luận sẽ giảm bớt”, thầy Vương tin tưởng.

Xóa bỏ tư duy ‘trò chơi có tổng bằng 0’

Từ lâu, điểm số đã trở thành “ngoại tệ mạnh” (hard currency), hàm ý thứ tài sản có giá trị cao và được công nhận trên toàn cầu đối với sinh viên đại học Trung Quốc.

Những con số này rất quan trọng vì chúng có tác động trực tiếp đến nhiều khía cạnh khác nhau trong hành trình học tập và nghề nghiệp của sinh viên như đăng ký học sau đại học, du học, nhận giải thưởng và đánh giá cũng như nâng cao cơ hội việc làm.

Tuy nhiên, sự cạnh tranh gay gắt để giành được những điểm số này có thể khiến một số sinh viên “mắc kẹt trong vòng xoáy căng thẳng và áp lực không cần thiết”.

 Áp lực về điểm số đang khiến một số sinh viên tập trung vào việc “chải chuốt” điểm ngay từ năm thứ nhất. Điều này có nghĩa là các em chọn những khóa học dễ hơn với điểm số cao hơn, tránh những khóa học có vẻ thử thách nhưng mang lại lợi ích cho kiến thức tổng thể.

Để đạt được điểm cao hơn, sinh viên đang nỗ lực làm những việc như báo cáo thí nghiệm. Nhưng thay vì thực sự hiểu rõ các nguyên tắc, họ thường tập trung vào việc đáp ứng các quy tắc cụ thể. Ví dụ như một số người viết báo cáo dài chỉ để đáp ứng yêu cầu về trang. Đó là việc đáp ứng các tiêu chí hơn là thực sự học tập.

Dù nhận thức được mặt trái của tâm lý “điểm là tất cả” nhưng nhiều sinh viên tự đẩy mình vào hoàn cảnh khó khăn. Các em đầu tư thời gian và công sức đáng kể nhưng thu được rất ít lợi ích thực sự.

Dần dần, sinh viên bị cuốn vào một “trò chơi có tổng bằng 0”, nghĩa là sinh viên này thắng có nghĩa là người khác phải thua. Điều này tạo ra một vòng luẩn quẩn, làm lu mờ những trải nghiệm học tập thực sự.

Tuy nhiên, nhiều người cũng đặt nghi vấn liệu hệ thống thứ bậc không làm thay đổi bản chất của vấn đề. Chỉ là những sinh viên từng bị điểm thấp vì lo lắng giờ lại đạt điểm B vì lo lắng. 

Theo thầy Vương, điểm khác biệt chính là phương pháp đánh giá mới mang lại cho học sinh cơ hội thoát khỏi “cái lồng điểm”. Khi điểm từ 85 trở lên được coi là điểm A, sinh viên không cần phải bị ám ảnh bởi những chi tiết nhỏ như số từ hoặc định dạng bài viết chỉ để có thêm 1 hoặc 2 điểm. 

Tại Trung Quốc, ngày càng có nhiều tiếng nói kêu gọi sinh viên tập trung vào việc xây dựng các mối quan hệ và nâng cao trải nghiệm tổng thể, như tham gia nghiên cứu khoa học, hoạt động xã hội hay các khóa học tự chọn thú vị thay vì “mù quáng” theo đuổi điểm số. 

Tử Huy

Đề thi này phù hợp với Chương trình Giáo dục phổ thông 2018 bởi mục tiêu lớn nhất của môn Toán là để rèn tư duy. Đề thi mới là làm tốt được việc này, dù các năng lực chưa được “cài cắm” hết, song 3 năng lực cơ bản được thể hiện rất rõ: năng lực tư duy, lập luận toán học; năng lực giải quyết vấn đề; năng lực mô hình hóa toán học.

Bên cạnh đó, đề thi cũng có sự phân loại tốt, vì thế vẫn có thể là một căn cứ để các đại học dùng để tuyển sinh.

Với đề thi kiểu mới này sẽ làm thay đổi cách dạy, cách học, cách kiểm tra, đánh giá trong nhà trường. Bởi lẽ, học sinh sẽ cần phải học một cách toàn diện, chủ động và thực chất hơn, không còn chờ đợi việc đoán đáp số, thử đáp án hay trông chờ vào việc bấm máy tính.

Cần bổ sung mức độ vận dụng cao 

Để việc phân loại học sinh được tốt hơn nữa, đề cần có đủ 4 mức độ, trong đó Nhận biết (3 điểm), Thông hiểu (4 điểm), Vận dụng (2 điểm), Vận dụng cao (1 điểm). Với việc phân bổ như vậy sẽ khuyến khích việc dạy, học Toán và thuận lợi cho tuyển sinh đại học.

Vốn dĩ, môn Toán có 5 năng lực cơ bản. Ngoài 3 năng lực đã có trong đề thi, còn thiếu 2 năng lực giao tiếp toán học và sử dụng công cụ, phương tiện toán học.

Với đề thi kiểu này, không thể đánh giá được năng lực giao tiếp toán học nhưng cần đưa thêm năng lực sử dụng công cụ, phương tiện toán học. Thời đại ngày nay, việc sử dụng công cụ, máy móc, phần mềm rất quan trọng; thiếu năng lực này, đề thi đang bị … lạc hậu.

Một điều khác, các bài toán có yếu tố thực tế của đề thi này vẫn tương tự như các bài trước đây. Chương trình giáo dục phổ thông mới đề cao tính ứng dụng của Toán học. Do đó, các đề bài cần xuất phát từ một vấn đề cụ thể của cuộc sống, cần đưa Toán vào thực tế, đưa thực tế vào toán, cần có hơi thở của cuộc sống, gần gũi với cuộc sống.

Toán của Việt Nam được xếp thứ hạng cao trên thế giới (xếp thứ 6/112 quốc gia tại kỳ thi Olympic Toán học quốc tế 2023) song học sinh cũng có điểm yếu cố hữu là “ứng dụng kém”, là “gà công nghiệp”… Vì thế học được thì cần phải làm được, học đi đôi với hành ngay cả trong đề thi.

Trần Mạnh Tùng

Bộ GD-ĐT công bố đề minh họa thi tốt nghiệp THPT từ năm 2025

Bộ GD-ĐT mới đây công bố đề minh họa môn Toán thi tốt nghiệp THPT kể từ năm 2025. Thầy giáo Trần Mạnh Tùng, giáo viên Toán tại Hà Nội, đưa ra những nhận xét, đánh giá và đề xuất đối với đề minh họa này.

Cấu trúc 3 dạng thức phù hợp với đánh giá trên thế giới

Với dạng thức trắc nghiệm có 4 lựa chọn A, B, C, D quen thuộc, dạng này chủ yếu đánh giá năng lực tư duy và lập luận của học sinh, thực hiện thông qua các thao tác tư duy đơn giản như nhận biết, so sánh. Trong phần này, đề gồm có 10 câu ở mức độ nhận biết nhanh các khái niệm, định nghĩa và công thức; 2 câu ở mức độ thông thiểu.

Đây đều là các câu hỏi đơn giản ở mức độ thấp nhất, học sinh trung bình cũng có thể làm.

Đối với dạng thức chọn Đúng/Sai, đề gồm 4 câu, mỗi câu có 4 ý a, b, c, d có độ khó tăng dần và điểm cũng tăng theo: 0,1 – 0,15 –  0,25 – 0,5. Câu càng khó, điểm càng cao sẽ kích thích việc học hỏi, tìm tòi của học sinh. Học sinh phải trả lời 16 ý và thể hiện sự thông hiểu một cách thấu đáo các kiến thức đã học trong chương trình. 

Các ý dễ (a, b) thể hiện năng lực tư duy và lập luận; các ý khó hơn (c, d) thể hiện năng lực giải quyết vấn đề. Học sinh khá, giỏi, có khả năng tư duy sâu mới có thể làm được các ý c, d.

Đối với dạng tự luận điền đáp số, đây cũng là một dạng mới. Phần này gồm 6 câu, mỗi câu 0,5 điểm vận dụng kiến thức tổng quát để giải, dạng là tự luận nhưng học sinh chỉ cần nêu lên kết quả cuối cùng trong từng câu, không cần trình bày. Các câu này tập trung vào năng lực giải quyết vấn đề và mô hình hóa toán học.

Thực tế cho thấy, vì không có kết quả để học sinh lựa chọn nên đây thực ra là phần khó ăn điểm. Học sinh cần phân tích, tìm lời giải và thực hiện lời giải (ở nháp), tính toán chính xác và tìm ra đáp số cuối cùng.

Tất cả 6 câu hỏi này đều ở mức vận dụng, phù hợp với học sinh khá giỏi, các học sinh hiểu bản chất của vấn đề và có sự thực hành, tính toán thành thạo.

Đề thi đánh giá năng lực chính xác, tư duy sâu hơn 

Khác với 50 câu trắc nghiệm đang dùng, đề mới có nhiều định dạng câu hỏi trong khi lại có ít cách thức để tìm đáp án. Kiểu câu hỏi đúng, sai và điền đáp án với mức độ nâng cao dần đòi hỏi học sinh vận dụng kiến thức, kỹ năng có độ sâu tương ứng.

Đề thi này phù hợp với Chương trình Giáo dục phổ thông 2018 bởi mục tiêu lớn nhất của môn Toán là để rèn tư duy. Đề thi mới là làm tốt được việc này, dù các năng lực chưa được “cài cắm” hết, song 3 năng lực cơ bản được thể hiện rất rõ: năng lực tư duy, lập luận toán học; năng lực giải quyết vấn đề; năng lực mô hình hóa toán học.

Bên cạnh đó, đề thi cũng có sự phân loại tốt, vì thế vẫn có thể là một căn cứ để các đại học dùng để tuyển sinh.

Với đề thi kiểu mới này sẽ làm thay đổi cách dạy, cách học, cách kiểm tra, đánh giá trong nhà trường. Bởi lẽ, học sinh sẽ cần phải học một cách toàn diện, chủ động và thực chất hơn, không còn chờ đợi việc đoán đáp số, thử đáp án hay trông chờ vào việc bấm máy tính.

Cần bổ sung mức độ vận dụng cao 

Để việc phân loại học sinh được tốt hơn nữa, đề cần có đủ 4 mức độ, trong đó Nhận biết (3 điểm), Thông hiểu (4 điểm), Vận dụng (2 điểm), Vận dụng cao (1 điểm). Với việc phân bổ như vậy sẽ khuyến khích việc dạy, học Toán và thuận lợi cho tuyển sinh đại học.

Vốn dĩ, môn Toán có 5 năng lực cơ bản. Ngoài 3 năng lực đã có trong đề thi, còn thiếu 2 năng lực giao tiếp toán học và sử dụng công cụ, phương tiện toán học.

Với đề thi kiểu này, không thể đánh giá được năng lực giao tiếp toán học nhưng cần đưa thêm năng lực sử dụng công cụ, phương tiện toán học. Thời đại ngày nay, việc sử dụng công cụ, máy móc, phần mềm rất quan trọng; thiếu năng lực này, đề thi đang bị … lạc hậu.

Một điều khác, các bài toán có yếu tố thực tế của đề thi này vẫn tương tự như các bài trước đây. Chương trình giáo dục phổ thông mới đề cao tính ứng dụng của Toán học. Do đó, các đề bài cần xuất phát từ một vấn đề cụ thể của cuộc sống, cần đưa Toán vào thực tế, đưa thực tế vào toán, cần có hơi thở của cuộc sống, gần gũi với cuộc sống.

Toán của Việt Nam được xếp thứ hạng cao trên thế giới (xếp thứ 6/112 quốc gia tại kỳ thi Olympic Toán học quốc tế 2023) song học sinh cũng có điểm yếu cố hữu là “ứng dụng kém”, là “gà công nghiệp”… Vì thế học được thì cần phải làm được, học đi đôi với hành ngay cả trong đề thi.

Trần Mạnh Tùng

Bộ GD-ĐT công bố đề minh họa thi tốt nghiệp THPT từ năm 2025