Mỗi năm Việt Nam có khoảng 110.000 ca mắc ung thư mới và tỉ lệ tử vong chiếm gần 75% so với tỉ lệ tử vong trung bình của thế giới chỉ là 60% và là một trong những quốc gia có tỉ lệ tử vong do ung thư cao nhất thế giới (6).
Năm 1990, Việt Nam chỉ có 2 bệnh viện ung bướu ở TP.HCM và Hà Nội. Đến thời điểm hiện nay, chúng ta đã có thêm nhiều bệnh viện ung bướu cả công lẫn tư.
Đến năm 2014, Bệnh viện ung thư Trung ương - bệnh viện K đã có thêm 3 cơ sở điều trị ung thư. Chúng ta có bệnh viện ung bướu Hà Nội, bệnh viện ung bướu TP.HCM, bệnh viện ung bướu Cần Thơ, các trung tâm ung bướu, khoa ung bướu ở bệnh viện đa khoa tại các tỉnh, thành phố lớn chưa kể các bệnh viện ung bướu tư nhân đã hoạt động được một vài năm trở lại đây như bệnh viện Ung thư Đà Nẵng, bệnh viện ung bướu Hưng Việt…
Tuy nhiên, PGS Trần Văn Thuấn, Phó Giám đốc Bệnh viện K, Viện trưởng Viện Nghiên cứu và Kiểm soát ung thư cho biết, mỗi năm viện K tiếp nhận thêm 20-30% lượng bệnh nhân mới. Do đó cơ sở vật chất điều trị, đội ngũ bác sĩ và số lượng giường bệnh vẫn không đủ đáp ứng đòi hỏi thực tế. Các bác sĩ, y tá và hệ thống bệnh viện ung bướu luôn trong tình trạng quá tải.
Ý thức bảo vệ sức khỏe và tầm soát của người dân còn yếu, do đó việc phát hiện ung thư ở giai đoạn trễ muộn diễn ra khá phổ biến góp phần làm tăng cao tỉ lệ tử vong do ung thư tại Việt Nam.
Trong số 9 yếu tổ nguy cơ chính gây ra vấn nạn ung thư toàn cầu hiện nay bao gồm béo phì; hút thuốc lá; nhiễm trùng; chế độ ăn uống và vận động; tia bức xạ UV (tia cực tím); sức khỏe sinh sản và nội tiết tố; môi trường và ô nhiễm; chủng tộc người thì Việt Nam đang đối mặt lớn nhất với khói thuốc lá, sự ô nhiễm môi trường và đặc biệt là khả năng kiểm soát chất lượng an toàn thực phẩm.
Việt Nam chưa có một chiến lược dài hạn, chương trình hành động nhất quán, hiệu quả tầm quốc gia về phòng chống và kiểm soát ung thư. Nói cách khác, vai trò và vị trí của các tổ chức nhà nước về phòng chống kiểm soát ung thư, Hội Ung thư Việt Nam còn khá là mờ nhạt. Trong khi các tổ chức thiện nguyện giúp đỡ người bệnh ung thư thì tự phát, manh mún, nhỏ lẻ và không được tạo điều kiện về hành lang pháp lý lẫn tài chính.
Trong quyết định số 1208 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chương trình mục tiêu quốc gia Y tế giai đoạn 2012-2015 ký ngày 04/09/2012 chỉ có 2 gạch đầu dòng nói về ung thư bao gồm: Nâng cao nhận thức của cộng đồng về phòng và phát hiện sớm bệnh ung thư; Tăng 5-10% tỷ lệ bệnh nhân ung thư được phát hiện ở giai đoạn sớm đồng thời giảm tỷ lệ tử vong của một số loại ung thư: Vú, cổ tử cung, khoang miệng, đại trực tràng.
Cơ hội của Việt Nam
Theo thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Xuyên thì Việt Nam mới chỉ đáp ứng được 10% như yêu cầu phòng chống ung thư và cần sự giúp đỡ của cộng đồng ung thư quốc tế để phát triển một chiến lược quốc gia kiểm soát và phòng chống căn bệnh (7).
Tổ chức y tế thế giới (WHO), Hiệp hội ung thư thế giới (UICC), Chương trình Hành động Chữa trị Ung thư (PACT) của Trung tâm Năng lượng Nguyên tử Quốc tế… và cộng đồng ung thư quốc tế có nhiều đối tác đều sẵn lòng giúp Việt Nam tạo lập một mạng lưới phòng phòng chống ung thư hay phát triển chiến lược quốc gia liên quan đến giáo dục và kiểm soát căn bệnh.
Điều đó phụ thuộc ở việc chúng ta chủ động và tận dụng mọi sự giúp đỡ và hỗ trợ của cộng đồng quốc tế ở mức độ nào và kiểm soát, phòng chống ung thư nằm ở vị trí nào trong các chương trình hành động y tế quốc gia.
Nhà nước, Chính phủ cũng không thể chỉ gia nhập cộng đồng quốc tế mà bỏ quên vai trò, vị trí chiến lược của mạng lưới các tổ chức ung thư địa phương, các câu lạc bộ thiện nguyện, các tổ chức công tác xã hội chuyên về ung thư - không nằm trong hệ thống kiểm soát ung thư của nhà nước.
Nếu bạn sử dụng mạng xã hội Facebook, bạn sẽ không lạ gì những hoạt động quyên góp, tặng quà, giúp đỡ những trường hợp mắc ung thư đặc biệt diễn ra hàng ngày, hàng giờ trên các phương tiện truyền thông hiện đại này. Đó là một nguồn “tài sản” lớn, là cơ hội để Việt Nam tận dụng trong chiến lược quốc gia phòng chống ung thư của mình.
Hãy tạo điều kiện về hành lang pháp lý, cơ chế quản lý để giúp họ hoạt động chuyên nghiệp, bền vững. Chính những tổ chức chăm sóc ung thư, giúp đỡ bệnh nhân ung thư… sẽ góp phần tạo nên một cộng đồng phòng chống, giảm gánh nặng ung thư cho Việt Nam, giúp giảm tải cho hệ thống y tế, bác sĩ và y tá ung bướu.
Chắc chắn ai làm lãnh đạo ở Việt Nam cũng đều thuộc nằm lòng câu nói này “Dễ trăm lần không dân cũng chịu, khó vạn lần dân liệu cũng xong”. Và ở bất kỳ một đất nước phát triển nào thành công về phòng chống kiểm soát ung thư, cộng đồng ung thư (cancer society) của họ đều lớn mạnh cả.
Và trước gánh nặng của ung thư, sự tham gia của người dân chính là cơ hội để Việt Nam giải quyết một phần thách thức của mình.
Thương Sobey
(1) (2) Theo tài liệu The Economics of Cancer Prevention & Control Data Digest 2014
(3) (4) (5) Theo The Cancer Atlas tái bản lần thứ 2 do Cộng đồng ung thư Hoa Kỳ, Hiệp Hội ung thư thế giới và Tổ chức Y tế thế giới xuất bản 2014.
Nếu quan niệm côn chỉ để vào số thì không có gì để nói cả. Giống như ngựa hay mà không biết huấn luyện sẽ chỉ là ngựa thường. Qua bài này xin chia sẻ với bạn đọc kinh nghiệm sử dụng xe côn.
Loại bỏ cảm giác giật khi đường xấu
Gặp đường xấu, người đi xe ga hay côn tự động cảm thấy bị giằng giật dù giảm tốc. Người ngồi ôtô ngoài mệt mỏi còn có thể bị say. Nhưng với xe côn chỉ cần cắt côn khi xe hụt xuống, nhả ra khi nó nhoi nên sẽ giảm giằng giật. Nếu chạy nhanh có đủ trớn qua mô thì cứ cắt côn vượt qua, tùy cảm nhận tốc độ và tình trạng mặt đường. Ấn nhả côn, ga nhịp nhàng tùy tốc độ. Nếu kỹ thuật tốt thì xe vượt qua đường xấu trơn chu hơn rất nhiều.
Trường hợp mang tải lớn vượt đường xấu nếu không sử dụng kỹ năng này, hoặc tốc độ không hợp lý sẽ gây giật mạnh. Phản lực từ đường có thể phá vỡ hộp số hoặc gẫy trục láp.
Vượt đường lầy
Trên đường lầy lội, vào số thấp rồi nhấn ga cố vượt qua đôi khi làm bánh chìm sâu hơn trong vũng lầy. Nếu làm cách thông thường mà xe chìm sâu hơn hãy sử dụng phương pháp "Triệu Tử Long cứu chúa khi ngựa sa xuống hố". Đạp côn, về số 1, nhấn ga hết cỡ, nhả côn nhẹ khi bạn cảm thấy đã ăn với máy, bánh xe hơi quay thì lập tức nhả côn nhanh để làm cú nhảy vọt giống như Triệu tử Long quẩn cho con ngựa cú roi bất ngờ để nó chồm lên vọt qua hố sâu. Ôtô hay xe máy đều làm phương pháp như vậy.
Thoát ổ gà
Triệu Tử Long dùng phương pháp rất hay nhưng người ta bình rằng nếu không có ngựa tốt thì cũng chẳng có hiệu quả. Vì vậy chiếc xe côn của bạn trong trường hợp này nó chính là con ngựa tốt giúp bạn thoát khỏi cảnh nằm lại giữa rừng hoặc cánh đồng mông quạnh nào đó.
Vượt "sông" bất đắc dĩ
Vào mùa mưa nhiều khi ngay trong thành phố vẫn phải vượt "sông" bất đắc dĩ. Các đoạn xe nối đuôi nhau, làn sóng nước đôi khi khiến xe chết máy, khởi động lại ở ngay chỗ ngập thật nguy hiểm. Những lúc thế này mới thấy giá trị. Chỉ cần âm côn, rú ga, nhả côn nhích tới nếu thấy xe rung có xu hướng lịm thì ngay lập tức đạp côn. Cứ làm như vậy để vượt.
Tránh tai nạn bất ngờ
Đang chạy với tốc độ cao, bất ngờ gặp ổ gà hay "sóng lượn trâu" phanh không kịp và ít có tác dụng. Hãy bóp côn giữ chặt tay lái, nhiệm vụ còn lại để xem lực đó có hất văng bạn vào lề đường không? Thông thương cách này xe côn sẽ thoát. Với xe ga hoặc côn tự động giữ chặt tay lái đồng nghĩa với không giảm ga đôi khi còn tăng ga làm lực giật còn tăng mạnh hơn và chắc hẳn sẽ dễ bị "ăn trầu".
Nhiều người nói rằng khi tông vào chó đến 99,9 % bạn bị hạ. Thế nhưng với phản xạ trên tôi từng thoát nạn. Hồi ấy, tôi đang cưỡi em Honda 67 chạy tốc độ 60 km/h bất ngờ tôi đâm vào một chú chó. Đến giờ nghĩ lại, tôi nghĩ nếu lúc chạy Honda 50 không ngã gãy tay, gãy chân thì cũng "mẻ" trán.
Khó chiều ngựa quý khi say
Nếu chẳng may quá chén say khướt, và cầm cương chú ngựa khó tính như xe côn, tôi tin chắc bạn sẽ không thể về nhà được. Còn với cái tính dễ dãi của xe máy ga hoặc xe số tự động đôi khi lại dẫn "chàng say' tới thẳng bệnh viện.
Cơ động trong phố đông
Mỗi khi chạy một xe máy côn hoặc ôtô số sàn, tôi cảm thấy yên tâm hơn nhiều, rất cơ động và linh hoạt trong phố đông. Nhiều người nói rằng đi xe côn ở phố đông vất cả hơn nhiều, nhưng thực ra đó là vì họ chưa hiểu.
Sau khi miền nam giải phóng, nạn cướp giật hoành hoành ở Sài Gòn. Từ đây xuất hiện đội săn bắt cướp với những chiếc Honda 67 “xoáy nòng". Nhờ sự linh hoạt, cơ động phần thắng trong những cuộc rượt đuổi luôn nghiêng về các chiến sĩ săn bắt cướp.
Ngày nay những chiếc xe côn vẫn là công cụ chủ yếu của lực lương cơ động, săn bắt cướp. Với điều kiện lưu thông phức tạp trên đường phố chiếc xe côn với những kỹ năng âm côn, vù ga lấy trớn, vào số xe dọt tới, dừng lại bóp côn, vù ga lấy trớn dọt tới thật linh hoạt và cơ động.
Xe ga, xe côn tự động chạy theo lập trình làm sao thoát khỏi những cú rượt đuổi đó?. Bên cạnh sự dũng cảm, khéo léo của người điều khiển nếu không có chiếc xe tốt bạn không thể làm được điều mà bạn muốn. Những cú âm côn, rồ ga tạo lực đấy rồi chuyển số tùy ý 53421 tùy tình huống chỉ có thể làm được với xe côn mà thôi.
Vượt xe nhẹ nhàng thỏa mái
Khi đi đường trường, hoặc đường đèo dốc cần vượt đoàn xe nối đuôi nhau, một lần nữa mới thấy xe côn thật đáng yêu làm sao. Những cú tăng tốc vượt qua, rồi giảm tốc tạt vô, rồi lại tăng tốc vượt qua thật sự rất phấn khích.
Đọc đến đây sẽ có bạn cho rằng đi số tự động vượt vẫn tốt. Xe công xuất lớn không nói làm gì. Xe công suất trung bình hoặc thấp như kiểu dung tích 1,4 lít thì so với xe số sàn những cú vượt mới thảm hại làm sao. Nó ì ạch bò đi, đôi khi đẩy người điều khiển vào vùng nguy hiểm. Vì thế dù công nghệ phát triển đến mấy, xe máy và ôtô đua vẫn là xe côn tay, xe số sàn.
Phức tạp nhưng không khó
Nhiều người ngại đi xe côn vì thao tác phức tạp phải phối hợp côn -ga - số. Lúc mới tập lái vì không quên nên đa phần chạy giật cục, chết máy. Thực tế sự phức tạp đó chưa hẳn do côn - ga - số mà còn một số lý do khách quan khác vi như đa phần các xe côn mà các bạn mới học, mới tiếp xúc là xe cũ, bản thân chúng không tốt, máy móc yếu, garanti không có, côn số cứng ngắc, mỗi lần vào số toát mồ hôi hột. Với một chiếc xe số mới mọi việc khác hẳn, côn có trợ lực đạp nhẹ tưng, số chỉ cần một ngón tay móc cũng điều khiển được.
Một phần nữa khó khăn lại do chính người học tạo ra. Bài bản học "vào ga, ra côn" và ngược lại với người mới học rất khó vì 2 chân không đều. Có thầy lại khuyên đừng dùng côn nhiều mau mòn. Lại thêm việc mới học chưa biết vào số thế nào cho hợp lý.
Kinh nghiệm làm cho việc lái xe côn thật đơn giản
Nếu đi xe ga bạn chú ý nhiều đến chân ga thì khi đi xe côn trong nhiều trường hợp hãy chú ý nhiều đến chân côn. Khởi động máy sau khi đạp côn, lúc vào số 1 chỉ cần chú ý nhả chân côn sao cho từ từ.
Lúc mới học để chân ga thế nào cũng được, ga nhiều thậm chí rồ lớn cũng không sao (mau mòn côn tí thôi). Ga lớn, côn nhả từ từ, xe cũng không vọt lên đâu mà sợ. Lúc này chân côn là chân chủ đạo khống chế tốc độ xe. Trong trường hợp chạy xe mới thì bạn chỉ cần để chân ga nhẹ nhất thậm chí để garanti xe vẫn di chuyển được. Khi xe lăn bánh rồi mới nhấn ga.
Đang chạy gặp chướng ngại vật phải giảm tốc độ hoặc đạp thắng, đừng quan tâm đến số vội, hãy chú ý đạp côn, giữ chân ở đó, rồi tùy tốc độ để vào số. Nếu xe đã đừng lại bạn, hãy về số 1 trở lại bài khởi động, xe chạy chậm thì về số 2,3,4. Trường hợp cảm thấy xe rung như muốn chết máy thì lập tức đạp côn về lại số khác. Hiện tượng về số không hợp chỉ xảy ở người mới tập lái.
Đi trong phố đông
Dòng xe nối đuôi nườm nượp, bạn cứ để số 1, chân ga nhích hờ, chân côn sẽ là chân điều khiển tốc độ xe, nhấp nhả nhẹ nhàng như nhấn nhá chân ga của xe số tự động. Thỉnh thoảng xoay qua đạp thắng nếu cảm thấy sắp đụng xe khác, nhả chân thẳng ra. Muốn chạy, lại nhả côn để xe nhích tới. Mọi việc không khác gì chạy xe số tự động, chỉ khác bên kia thì nhấn ga xe chạy tới bên này nhả côn xe chạy tới. Lúc này thực sự chân ga không có tác dụng nhiều. Đôi khi đi xe máy lúc đông quá dừng lại tôi còn vù ga ầm ĩ để nghe âm thanh thú vị của động cơ.
Leo dốc chậm
Leo dốc chậm hoặc khởi động giữa gốc là thách thức với không ít người, bản thân tôi lúc mới chạy ôtô cũng vậy. Sau đó tôi tự hỏi, xe máy tay côn sao mọi chuyện đơn giản thế, nhưng với ôtô sao lại khác? Rồi tôi phát hiện ra, trên ôtô người ta dùng quá ít thắng tay. Nên nếu tập và sử dụng phanh tay nhiều thì mọi thứ cũng giống xe máy tay côn thôi. Kéo thắng tay, đạp côn, rồ ga ở ôtô chẳng khác gì đạp thắng, bóp côn, rồ ga ở xe máy. Mọi việc như nhau chi khác bên thì tay bên thì chân. Tất cả là do thói quen sinh ra, nên tôi đã luyện dùng thắng thay liên tục.
Như vậy trong mọi trường hợp kể trên bạn cứ tập trung chú ý điều khiển chân côn thì mọi thứ sẽ dễ dàng hơn.
Xe côn rất đơn giản và nhiều ưu điểm. Tuy nhiên nhiều người sợ dùng côn nhiều mau hỏng đâm ra lái xe côn như gà mắc tóc thật vất vả. Khi sử dụng nhiều côn bạn cố gắng đảm bảo nguyên tắc như trong bài “ Dùng chân côn đúng cách" của tôi đã được đăng trên mục này thì tôi đảm bảo 100% với các bạn không bao giờ hỏng côn cả.
Thực tế tôi đã đi rất nhiều đời xe côn nhưng hầu như khi rã máy thay bạc tôi mới thay luôn lá côn, nghĩa là côn mòn là lúc máy cũng đã yếu, mà lá côn rất rẻ so với nhiều bộ phận trên xe, việc thay thế cũng chẳng có gì phức tạp. Vì thế bạn cứ mạnh dạn sử dụng côn.
Lựa chọn xe phù hợp
Việc lựa chọn xe đôi khi là do sở thích, đôi khi lại do thói quen. Với những bạn phản xạ tốt thì lái xe côn hoặc ôtô số sàn là lựa chọn hợp lý nhất, còn bạn nữ hoặc những bạn nam không có phản xạ tốt thì lái chiếc xe tự động lại là lựa chọn phù hợp. Điều quan trọng sau mỗi lựa chọn là bạn phải hiểu nó, thao tác thành thạo, có như vậy mới không để xảy ra điều đáng tiếc khi lưu thông trên đường.
Ngựa tốt cần kỵ sỹ giỏi
Với tôi xe máy côn hay ôtô số sàn mới là tuấn mã tốt. Xe ga số, xe số tự động chỉ nhà nhã chứ không phải ngựa hay. Nhiều người cho rằng xu thế xe côn sẽ biến mất nhường chỗ cho xe số tự động, vậy xin hỏi sao người Italy quay lại với xe đạp? Và chẳng lẽ những chiếc iPhone, iPad tiện ích sử dụng biểu tượng, cách kéo thả thì nên văn minh chữ viết lại mất đi? Ngày ấy còn xa lắm, cũng như những chiếc xe côn còn lâu mới biến mất.
评论专区