Yasuy khiến nhạc sĩ Bảo Chấn nghẹn lời

Rời Mỹ năm 2022, anh đến thành phố Mexico sinh sống và làm việc. Tại đây, anh tham gia vào thị trường tài chính với vai trò là nhà giao dịch trong ngày (day trader). Thu nhập của anh đến từ công việc này ít hơn lương giáo viên. Không tiết lộ rõ mức lương, nhưng anh cho biết, hiện tại tiền không phải là thứ quan trọng nhất.

Ở đây, anh có nhiều thời gian dành cho bản thân như học tiếng Tây Ban Nha, chơi bóng rổ hoặc đến câu lạc bộ cờ vua. "Ở Mexico tôi luôn có việc để làm. Tôi thích làm nhiều việc và nơi này mang đến cho tôi cơ hội đó", Keith nói.

Chi phí sinh hoạt của Keith ở Mexico mỗi tháng khoảng 2.000 USD (49 triệu đồng), trong đó, tiền thuê căn hộ 2 phòng ngủ là 1.575 USD (39 triệu đồng). Lợi nhuận từ công việc giao dịch trong ngày không đủ để trang trải cuộc sống, do đó cựu giáo viên phải dùng đến cả tiền tiết kiệm.

Đến Mexico được hơn 1 năm, anh chia sẻ, thay đổi lớn nhất của bản thân là học cách sống chậm lại. "Ở đây không cần phải vội vã. Từ New York chuyển đến đôi khi tôi cảm giác bản thân đang đi ngược lại với mọi người", anh nói.

Keith đang nộp đơn xin thường trú tại Mexico và chưa có kế hoạch trở lại Mỹ. "Nếu có điều gì thay đổi, tôi chỉ nghĩ đến việc sẽ đi xa hơn", cựu giáo viên cho hay.

Giờ đây, anh đang tận hưởng khoảng thời gian ở Mexico: "Tôi thích ở đây vì đã tìm được một cộng đồng cùng chí hướng. Khi xây dựng những mối quan hệ đó, tôi có cảm giác thân thuộc giống như tìm thấy những mảnh ghép của quê hương ở nơi đất khách".

Việc sáp nhập 3 trường trên nhằm mục đích tăng cường tự chủ và trách nhiệm của đơn vị về tổ chức bộ máy, tài chính, đầu tư, đào tạo theo chủ trương của Đảng và Nhà nước, phù hợp với quy hoạch mạng lưới các cơ sở giáo dục, đào tạo, giáo dục nghề nghiệp.

Đồng thời, củng cố và tập trung nguồn lực phát triển các cơ sở giáo dục trên địa bàn tỉnh theo hướng đào tạo đa ngành, đa lĩnh vực; cải thiện chất lượng đào tạo và nghiên cứu đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội và hội nhập.

Sau sáp nhập cũng sẽ phát triển cơ sở giáo dục đáp ứng yêu cầu đạt chuẩn quốc gia theo quy định của Bộ GD-ĐT; phát huy được nội lực để xây dựng trở thành trường đại học trọng điểm, uy tín của vùng Bắc Trung Bộ.

Kết luận về đề án sáp nhập các trường trên, Bí thư Tỉnh ủy Thái Thanh Quý nhấn mạnh, Ban Thường vụ Tỉnh ủy thống nhất chủ trương sáp nhập Trường Cao đẳng sư phạm Nghệ An, Trường Cao đẳng văn hóa - nghệ thuật Nghệ An, Trường Đại học kinh tế Nghệ An để thành lập Trường ĐH Nghệ An là đúng, phù hợp xu thế.

Đồng thời nhấn mạnh quan điểm, sau sáp nhập, hoạt động của Trường ĐH Nghệ An phải tốt hơn, mạnh hơn, là cơ sở đào tạo đa ngành, đa lĩnh vực, đa nghề, đa cấp học, có sức cạnh tranh; đồng thời, giải quyết được những bất cập, khó khăn trong mô hình đang triển khai.

Bí thư Tỉnh ủy Nghệ An lưu ý, trong quá trình thực hiện đề án cần đánh giá thật kỹ tất cả các khó khăn, vướng mắc khi sáp nhập để có giải pháp; cũng như thực hiện tốt công tác tư tưởng của đội ngũ để thực hiện hiệu quả. 
 

Việt Nam nên đứng ở đâu trong cuộc chiến AI này? Chúng ta nên trở thành một người chơi, hay nên là người đứng ngoài hưởng lợi nhờ những người chơi trong cuộc chiến đó?

Trần Việt Hùng: Các sản phẩm Generative AI mà mọi người đang trải nghiệm như ChatGPT, Bing, hay Gemini đều có một mô hình ngôn ngữ cỡ lớn (Large Language Model) với hàng trăm tỷ tham số. Các mô hình này được đào tạo từ một khối lượng dữ liệu khổng lồ.

Để đào tạo, cập nhật và vận hành các mô hình ngôn ngữ cỡ lớn, các công ty phải bỏ ra một số tiền lớn. Ví dụ, chỉ riêng việc vận hành ChatGPT, OpenAI phải chi ra khoảng 700.000 USD mỗi ngày. Còn để đào tạo được một phiên bản mới thì cũng tốn tới 100 triệu USD.

Chính vì vậy, chỉ một số công ty lớn mới đủ khả năng để đào tạo và vận hành các mô hình lớn. Các công ty khác sẽ tập trung vào xây dựng ứng dụng dựa trên Generative AI và hiệu chỉnh các mô hình cỡ nhỏ hơn để phục vụ cho các tác vụ rất cụ thể. 

Hiện tiếng Việt chưa được hỗ trợ tốt bởi các mô hình ngôn ngữ lớn, cả những mô hình độc quyền cũng như các mô hình mã nguồn mở. Việc này phần nào đã hạn chế các ứng dụng Generative AI ở Việt Nam. 

Theo quan điểm cá nhân tôi, Việt Nam nên tập trung xây dựng một bộ dữ liệu tiếng Việt thật tốt và cung cấp công khai để ai muốn đào tạo các mô hình ngôn ngữ đều có thể sử dụng. 

Tiếp theo, cần xây dựng một bộ dữ liệu đánh giá khả năng xử lý tiếng Việt của các mô hình Generative AI để các công ty, các nhà phát triển ứng dụng có thể lựa chọn mô hình phù hợp cho ứng dụng cụ thể của mình. 

Nếu làm được hai việc này, cả Việt Nam và những người đào tạo mô hình ngôn ngữ lớn đều sẽ “win-win” (chiến thắng - PV). Tại thời điểm này, tôi cho rằng Việt Nam nên tập trung vào ứng dụng thay vì đào tạo mới một mô hình ngôn ngữ cỡ lớn. 

Chúng ta nên tập trung phát triển những giải pháp, ứng dụng AI thế nào để vừa sức người Việt, đồng thời mang lại những lợi ích, hiệu quả có thể nhìn thấy ngay?

Trần Việt Hùng: Các nghiên cứu về Generative AI đã có từ những năm 2017, nhưng nó chỉ được quan tâm nhiều hơn với sự ra đời của ChatGPT 5 năm sau đó. Nếu đi theo hướng ứng dụng, Việt Nam có thể đi cùng với thế giới, vì thế cơ hội mà Generative AI mang lại rất lớn. 

Theo như phân tích của Bill Gates, hai lĩnh vực mà Generative AI có thể mang lại ảnh hưởng sâu rộng là y tế và giáo dục. Ở Việt Nam, hai mảng này cũng còn quá nhiều việc cần phải làm. Có lẽ đây nên là nơi bắt đầu cho các ứng dụng Generative AI của người Việt.

Các nhà phát triển AI Việt liệu có cơ hội cạnh tranh với các ông lớn tại thị trường Việt Nam? Và xa hơn là AI Việt liệu có cơ hội tiến ra thế giới?

Trần Việt Hùng: Các mô hình ngôn ngữ lớn hiện chưa hỗ trợ tiếng Việt tốt. Đây là cơ hội để các doanh nghiệp trong nước tìm kiếm giải pháp. Theo tôi, nếu các nhà phát triển Việt Nam tạo được bộ dữ liệu tiếng Việt tốt để tinh chỉnh và đánh giá các mô hình ngôn ngữ lớn thì sẽ có lợi cho tất cả. 

AI có tạo ra giá trị lớn hay không phụ thuộc vào cả việc tạo ra các ứng dụng chứ không chỉ có các mô hình. Generative AI cũng còn có nhiều ứng dụng khác nữa chứ không chỉ có chatbot hay trợ lý ảo.

Nhìn chung, cá nhân hay tổ chức nào thực sự hiểu bài toán cần giải và đưa ra giải pháp tốt thì sẽ có cơ hội cạnh tranh, không quan trọng là công ty trong nước hay nước ngoài , thị trường nội địa hay toàn cầu.

Với chủ đề liên quan trực tiếp tới AI, ông đánh giá những chương trình như Thách thức Đổi mới sáng tạo Việt Nam (VIC 2024) sẽ tác động thế nào tới sự phát triển của thị trường giải pháp AI trong nước?

Trần Việt Hùng:Hiện có nhiều chương trình, diễn đàn được tổ chức để thúc đấy sự phát triển của trí tuệ nhân tạo tại Việt Nam. Chương trình Thách thức Đổi mới sáng tạo Việt Nam (2024) do Bộ Kế hoạch & Đầu tư, Trung tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia và Meta phối hợp tổ chức mới đây là một ví dụ.

Đây là chương trình nhằm tìm kiếm và vinh danh các giải pháp, ứng dụng AI nhằm xây dựng, phát triển doanh nghiệp, gia tăng năng suất công việc. Những chương trình như vậy sẽ là nơi để người dùng, các doanh nghiệp đưa ra mong muốn cụ thể. Từ đề bài này, những người làm công nghệ sẽ bị hấp dẫn rồi tìm cách phát triển các giải pháp Generative AI để giải quyết nhu cầu.

Với sự hỗ trợ cả về kiến thức chuyên gia, cơ sở hạ tầng và tài chính cùng cơ hội phát triển thị trường, hy vọng những hoạt động này sẽ thu hút được lượng lớn các cá nhân và tổ chức tham gia. Từ đây, rất có thể sẽ có một số giải pháp thành công, mang lại giá trị lớn cho người dùng.

Nếu muốn giỏi khía cạnh nào, cần xây dựng chương trình trực tiếp phát triển khía cạnh đó. Nếu bắt học sinh tiếp tục luyện bài, đó là cách chắc chắn đảm bảo sự thất nghiệp sau khi tốt nghiệp.

Trước năm 2024, nền giáo dục dù có kém hiệu quả cũng không quá nghiêm trọng vì nền kinh tế vẫn thiếu lao động, học giỏi hay học kém vẫn kiếm được việc, chỉ là mức lương khác nhau. Tuy nhiên Gen AI và robot làm bùng nổ năng suất lao động.

Bố mẹ cần chọn cho con chương trình học tập trung vào việc đặt câu hỏi vì nếu tiếp tục học theo chương trình cũ, việc thất nghiệp là rất khó tránh khỏi. Và bất cứ người lao động nào cũng phải nhanh chóng nâng cao năng lực đặt câu hỏi để có thể tiếp tục phát triển bản thân. 

Năng lực đặt câu hỏi 

Năng lực đặt câu hỏi là năng lực quan trọng nhất ở thời đại Gen AI.

Hầu như ai trên thế giới cũng biết câu chuyện “Eureka” của Archimedes (Ác-si-mét 287BC) nhà triết học tự nhiên, nhà sáng chế thời Hi Lạp cổ đại. Ông vĩ đại đến mức có nhiều sáng chế (tạo ra cơ chế mới như máy móc, phương pháp sản xuất), và phát minh (phát hiện ra các quy luật có sẵn trong tự nhiên) vẫn được dùng rộng rãi đến ngày nay.

Từ Eureka nổi tiếng với câu chuyện Archimedes đặt câu hỏi khi ông bước vào bồn tắm: tại sao nước dâng lên, dâng lên bao nhiêu? Archimedes đặt ra câu hỏi phù hợp rồi thì việc tìm lời giải cho các vấn đề khó trở thành việc dễ.

Socrates (470BC) lập ra nền tảng cho trường phái triết học phương tây, nhờ đó có các ngành khoa học công nghệ hiện đại. Phương pháp chính của Socrates là đặt câu hỏi, ông nói rằng năng lực cao nhất của người là đặt câu hỏi cho mình và cho người khác.

Giai đoạn dài của loài người trước Gen AI, đã có quá nhiều câu hỏi hay nhưng chưa được trả lời, nên khái niệm “kỹ năng giải quyết vấn đề” được coi là quan trọng. Khi Gen AI trở nên phổ biến vào đầu năm 2023, kỹ năng đặt câu hỏi (prompt engineering) lập tức trở thành kỹ năng quan trọng nhất của con người, trở thành công việc được trả lương cao nhất mà không cần bằng cấp hay kiến thức gì.

Luật chơi định hình cấu trúc của trò chơi, từ đó chi phối chiến lược tối ưu của người chơi và quyết định đến cân bằng Nash (Nash equilibrium) của trò chơi. Tư duy kiểm tra CTT ngày nay là luật chơi tệ hại. Nó ép con người phải lãng phí thời gian giải bài, thậm chí là luyện bài.

Trước năm 2023, giải bài là kỹ năng chính để kiếm tiền với lao động trí óc. Tuy nhiên, giải bài giỏi không giúp giỏi ra bài hay dùng bài.

Câu hỏi đúng để giải bài toán 9 thập kỷ

Tôi minh họa mệnh đề này bằng việc phân tích quá trình FIFA xây dựng hệ thống xếp hạng dựa trên Elo: Tính điểm Elo cần kỹ năng toán rất đơn giản, người học cấp 2 trình độ trung bình có thể tính được dễ dàng chỉ cần giấy và bút chì. Nền tảng lý thuyết của Elo bắt nguồn từ Pairwise comparision năm 1927, mãi 33 năm sau, 1960 Elo mới được áp dụng cho liên đoàn cờ vua Mỹ, mất thêm 58 năm nữa, 2018 FIFA mới chịu áp dụng Elo để xếp hạng các quốc gia thành viên.

FIFA đã nhiều lần áp dụng nhiều kiểu xếp hạng kém cỏi khác nhau bất chấp nhiều bài báo đã công bố rằng các phương pháp xếp hạng khác mà FIFA áp dụng có độ chính xác kém xa Elo. Theo cách cũ của FIFA, đội Ba Lan hạng 8, Tây Ban Nha hạng 10, trong khi theo Elo thì Ba Lan hạng 19, Tây Ban Nha hạng 3. Xếp hạng kém chính xác khiến chia bảng thi đấu lung tung, khiến các giải đấu giảm hấp dẫn.

Ví dụ nếu hỏi câu này: “Tôi quản lý liên đoàn e-sport trò chơi đối kháng giống như bóng bàn. Hãy gợi ý cho tôi cách định lượng trình độ của các đội tuyển để chia bảng thi đấu?” thì các AI đều gợi ý ngay việc dùng Elo.

Nếu hỏi “Tôi quản lý liên đoàn e-sport trò chơi đối kháng giống như bóng bàn. Hãy gợi ý cho tôi cách xếp hạng các đội tuyển để chia bảng thi đấu?” thì Claude-3 gợi ý Elo nhưng GPT-4v không nhắc gì đến Elo mà dùng cách tư duy như FIFA thời trước Elo.

Đó là ví dụ cho thấy đặt câu hỏi cho Gen AI tốt thì trong 1 phút có thể thay cho việc lãng phí 91 năm. Kỹ năng đặt câu hỏi sẽ đem lại giá trị to lớn cho xã hội.

Từ xưa, người ta đã có câu nói: “Talent hits a target no one else can hit; Genius hits a target no one else can see” (Tài năng bắn trúng mục tiêu mà không ai khác có thể bắn trúng; Thiên tài bắn trúng mục tiêu mà không ai khác có thể nhìn thấy). 

Như vậy, năng lực cao nhất từ xưa vẫn là năng lực xác định mục tiêu, là phần đầu tiên của năng lực lãnh đạo. Xưa kia 1 người đặt mục tiêu thì vô vàn người khác phải lao động rất lâu mới giải được, nhưng với sự xuất hiện của Gen AI, việc đặt câu hỏi đã trở thành công việc hàng ngày của mỗi người. Năng lực đặt câu hỏi cần được biến thành kỹ năng được dạy hàng loạt cho mọi người.

Cách phát triển kỹ năng đặt câu hỏi

Nếu đặt câu hỏi là kỹ năng quan trọng nhất trong tương lai thì chúng ta cần tìm ra phương pháp để đo (assess) và kế hoạch để phát triển kỹ năng này.

Trong quá khứ, tôi may mắn đã có dịp triển khai hệ thống dựa trên Elo để đo năng lực cho doanh nghiệp nên có sẵn công cụ để thực hiện việc này. Tuy nhiên, công trình đó dài tới 300 trang nên không thể trình bày được dưới khuôn khổ một bài viết. Những người quan tâm có thể liên hệ tôi để được chia sẻ nhiều hơn về vấn đề này, hoặc nếu có nhiều người quan tâm, tôi sẽ tiếp tục chia sẻ từng phần.

Nguyễn Đình Nam - Nhà sáng chế với 20 năm kinh nghiệm làm AI, đã từng triển khai thành công hệ thống dựa trên Elo để đánh giá năng lực của các doanh nghiệp.

Kỷ nguyên AI và giấc mơ của người Việt

Trường THPT Nguyễn hữu Huân được thành lập từ năm 1962. Quyết định số 1862/QĐ-UB ngày 6/5/2002 của UBND TP.HCM cho phép đổi tên các Trường Phổ thông trung học và Trường Phổ thông cấp 2-3 thành Trường Trung học phổ thông.

Hiện trường có diện tích khuôn viên 15.800m2 với 50 phòng học và cơ sở vật chất đảm bảo cho việc thực hiện các hoạt động dạy và học.

'Bí ẩn của làn nước' vào đề thi học kỳ 1 lớp 11 môn Ngữ văn

Chủ đề của cuộc thi năm nay gắn với kỷ niệm 150 năm thành lập Liên minh Bưu chính Thế giới (1874-2024).

Dưới đây là bài mẫu viết thư UPU lần thứ 53.

... Ngày.... tháng.... năm...

Chào các bạn - thế hệ tương lai của chúng tôi!

Tôi viết những dòng chữ này gửi đến các bạn những lời chào thân mến từ thế giới nơi tôi đang có mặt. Đây không chỉ là một bức thư bình thường, mà là một lá thư đánh dấu hành trình 150 năm qua của Liên minh Bưu chính Thế giới (UPU).

Kể từ năm 1874 đến nay, UPU đã phục vụ hơn 8 thế hệ người dân toàn cầu. Từ đó đến nay, thế giới đã có nhiều thay đổi. Thế giới ở những năm đầu UPU được thành lập khác rất nhiều so với thế giới hiện tại của chúng tôi. Và chắc chắn rằng, dù không biết bao nhiêu năm nữa các bạn mới đọc được bức thư này, thế giới các bạn sống cũng sẽ khác thế giới của chúng tôi bây giờ.

3 năm qua, khi hứng chịu Covid-19, thế giới của chúng tôi đồng thời hứng chịu cuộc khủng hoảng giáo dục toàn cầu do ảnh hưởng của đại dịch. Nền giáo dụcthế giới đã và đang chứng kiến lỗ hổng giáo dục gần như không thể khắc phục được đối với việc học tập của trẻ em.

Tôi viết bức thư này gửi tới các bạn - tương lai của chúng tôi – với sự mong muốn các bạn được biết rằng hiện tại, chúng tôi đang nỗ lực để đảm bảo đảm bảo một nền giáo dục hòa nhập, bình đẳng, chất lượng và cơ hội học tập suốt đời cho tất cả mọi người.

Chúng tôi đã đặt nhiều tâm huyết vào những hành động để đạt được mục tiêu này. Vì vậy, hy vọng rằng những cố gắng và nỗ lực của chúng tôi, tới thời điểm các bạn đang sinh sống, đã đạt được nhiều kết quả lớn lao, với những lỗ hổng về giáo dục đã được 'vá' kín. 

Đó là thế giới mà tất cả người dân trên toàn thế giới đã và sẽ tiếp tục cung cấp giáo dục chất lượng, bởi đó là nền tảng để tạo ra một thế giới hòa bình và thịnh vượng. Tất cả bé gái và bé trai hoàn thành chương trình giáo dục tiểu học và trung học có chất lượng, bình đẳng một cách miễn phí, nhằm đạt được kết quả có hiệu quả tốt.

Tất cả bé trai và gái được tiếp cận giáo dục mầm non và giáo dục tiền tiểu học có chất lượng, chuẩn bị sẵn sàng cho các em vào tiểu học. Tất cả  phụ nữ và nam giới đều có quyền tiếp cận một cách bình đẳng tới giáo dục kĩ thuật, dạy nghề có chất lượng, kể cả  ở bậc đại học.

Những bất bình đẳng giới trong giáo dục đã được xóa bỏ. Tất cả các thanh niên và một tỷ lệ đáng kể người lớn đạt được trình độ xóa mù chữ.

Ở thế giới chúng tôi hy vọng các bạn kế thừa, tất cả mọi người đạt được kiến thức và kỹ năng cần thiết để thúc đẩy phát triển bền vững thông qua giáo dục về sự phát triển bền vững và các lối sống bền vững, về quyền con người, bình đẳng giới, thúc đẩy một nền văn hóa hòa bình và không bạo lực, về công dân toàn cầu và tôn vinh sự đa dạng của văn hóa và sự đóng góp của văn hóa vào việc phát triển bền vững 

Các cơ sở giáo dục dành cho trẻ em, người khuyết tật được xây dựng và nâng cấp. Môi trường học tập an toàn, không bạo lực, toàn diện và hiệu quả được cung cấp cho tất cả mọi người.

Và đặc biệt, đội ngũ thầy cô giáo có trình độ cao ở châu Âu cũng như châu Á, châu Mỹ, châu Phi… được đảm bảo đầy đủ cả về số lượng và chất lượng.

Cuối cùng, tôi muốn gửi lời chúc tốt đẹp nhất đến các bạn. Rất hy vọng rằng cuộc sống nói chung và việc học tập của bạn sẽ tràn đầy niềm vui, đạt hiệu quả cao. Bạn nhé, hãy gìn giữ những giá trị tốt đẹp mà các bạn đã được thừa hưởng từ quá khứ cũng như hãy kế thừa để xây dựng tương lai tươi sáng cho những thế hệ tiếp sau.

Trân trọng

Ký tên

Bài mẫu viết thư UPU lần thứ 53: UPU giúp chúng ta chia sẻ thông điệp với thế giới