Từng không hiểu "STEM là gì?"

Thầy Tuyên chia sẻ, trước đây, công việc và sự quan tâm chính của mình đơn thuần là làm “tròn vai” một giáo viên dạy Toán - Vật lý. 

Và đến cuối năm 2017, sau khi tham gia một buổi giới thiệu về STEM cùng với một số hoạt động trải nghiệm khoa học, robot,..., thầy mới biết đến thuật ngữ này. Cũng như thầy Tuyên, thời điểm đó, STEM với các giáo viên Trường THCS Lý Tự Trọng là một khái niệm quá mới mẻ.

Dù vậy, được Ban giám hiệu ủng hộ, các thầy cô đã mày mò, tham gia các khoá tập huấn, hỏi xin kinh nghiệm của các trường học đang phát triển mô hình dạy STEM ở Hà Nội, rồi chuyên gia của Liên minh STEM.... để từng bước để triển khai.

Thầy Tuyên được phân công phụ trách Câu lạc bộ STEM với nòng cốt là các giáo viên trong tổ Toán - Vật lý.

“Thời gian đầu phải nói rất khó khăn do chưa hiểu rõ STEM là gì. Dù gõ tìm kiếm trên mạng về STEM ra ngay 4 chữ S,T,E,M là gì, nhưng cơ bản là mối quan hệ và làm như thế nào để vận dụng 4 khía cạnh này vào trong dạy học mới là điều quan trọng”, thầy Tuyên chia sẻ.

Quyết định theo đuổi chương trình dạy học này, thầy Tuyên chấp nhận chuyện “mua thêm việc vào người”. Theo lời kể của thầy Tuyên, nhiều người khuyên "cứ dạy như bao giáo viên, bao trường khác là xong việc", thậm chí chê "hâm, nghĩ ra những việc linh tinh để làm, rồi còn tổ chức cho học sinh, chỉ mất thời gian”.  

Trường THCS Lý Tự Trọng là một trong những trường đầu tiên của Lào Cai tiếp cận với hoạt động dạy học STEM, cũng là ngôi trường đầu tiên tự dạy lập trình robot ở Lào Cai.

“Bản thân mình là một giáo viên dạy Toán - Vật lý nên cũng thích tìm tòi những cái mới. Nhưng điều quan trọng nhất là mình hy vọng với những việc mình làm, học sinh sẽ hứng thú hơn với môn học, các hoạt động ở trường”, thầy Tuyên nói.

Như môn Vật lý, cứ sau khi hết mỗi một phần kiến thức, thầy Tuyên lại thiết kế một chủ đề STEM để học sinh có thể thực hành.

“Ví dụ với chủ đề về lực, trong đó có lực đàn hồi, tôi yêu cầu học sinh vận dụng kiến thức thiết kế một sản phẩm, giải quyết một vấn đề trong thực tiễn. Tôi đưa ra yêu cầu là tính toán sản phẩm có lực đàn hồi đủ để bắn được viên đá từ vị trí này đến vị trí kia với khoảng cách nhất định. Các học sinh sẽ tự tìm hiểu kiến thức (trong sách giáo khoa hoặc trên mạng) rồi thiết kế và tính toàn làm sản phẩm. Các em có thể dùng kiến thức toán (M) để tính toán, điều chỉnh góc bắn bao nhiêu độ; kiến thức khoa học (S) ở đây là Vật lý để tính lực đàn hồi bắn viên đá; quá trình chọn vật liệu là vận dụng kỹ thuật (E); cùng đó lựa chọn giải pháp công nghệ (T) tối ưu hoặc công nghệ thông tin để tìm tòi dữ liệu,... Sau đó các em sẽ được mang ra để giới thiệu, chia sẻ với các bạn”, thầy Tuyên dẫn chứng.

Những "trái ngọt" đầu tiên

Cũng từ sự quan tâm và đầu tư của Trường THCS Lý Tự Trọng, nhiều ý tưởng sáng tạo của học sinh đã trở thành sản phẩm.

Những ngày đầu, thầy Tuyên cho học sinh lập trình robot với ngôn ngữ lập trình kéo - thả Scratch và mở rộng ra nhiều hoạt động khác nữa theo các chủ đề của năm học.

“Sau hoạt động đó, học sinh thích thú với việc lập trình lắm. Các em có những đề tài tham gia nghiên cứu đạt giải khá cao cấp tỉnh. Cao nhất là đề tài “Gọng kính có chức năng điều chỉnh tư thế ngồi cho học sinh” đạt giải Nhì cấp tỉnh và đạt giải Khuyến khích ở cuộc thi Kiến tạo tương lai do Samsung tổ chức”, thầy Tuyên kể.

Thầy Vũ Đức Tuyên cùng một học sinh tại ngày hội STEM do Trường THCS Lý Tự Trọng tổ chức.

Theo thầy Tuyên, không phải hoạt động STEM nào cũng phải tốn nhiều kinh phí để thực hiện, thậm chí có những hoạt động gần như không tốn kém, bởi sử dụng chủ yếu từ các vật dụng tái chế. Chẳng hạn, học sinh của trường từng tạo ra đèn tự xoay từ vỏ lon, dựa trên nguyên lý sự đối lưu của chất khí (thiết kế bóng đèn sợi đốt và khi làm không khí bên trong nóng lên tạo lực đẩy làm vỏ lon quay).

Mới đây, chỉ với 600.000 đồng, sử dụng những vật liệu đơn giản, thân thiện với môi trường, áp dụng các kiến thức Vật lý đã được học, nhóm các học sinh Trường THCS Lý Tự Trọng đã nghiên cứu và chế tạo thành công máy rửa tay khử khuẩn tự động. Khi người sử dụng đưa tay ra thì thiết bị sẽ tự động phun sương dung dịch sát khuẩn trên tay và tự động ngắt. Người dùng sẽ chỉ mất 3 giây để sát khuẩn tay, tiết kiệm thời gian và dung dịch sát khuẩn. Đặc biệt, tránh được việc tiếp xúc trực tiếp với các bề mặt nhờ vậy giảm được các nguy cơ lây nhiễm dịch bệnh. Đây là một trong những sản phẩm có ý nghĩa thực tế, áp dụng ngay trong thời gian dịch bệnh.

Các học sinh Trường THCS Lý Tự Trọng (TP Lào Cai) hào hứng trong một giờ hoạt động STEM với chủ đề Robot chuyển quà. Thầy Tuyên (áo cam) đang điều phối hoạt động.

Hiện nay, các hoạt động của câu lạc bộ STEM được nhà trường tổ chức đều đặn. Hàng năm, số học sinh tự nguyện đăng ký tham gia câu lạc bộ chiếm tới một nửa học sinh toàn trường. Nhiều em thi đỗ vào Trường THPT Chuyên Lào Cai và phát huy được tính sáng tạo, có kết quả học tập rất tốt.

Bà Cao Thúy Hồng, Hiệu trưởng Trường THCS Lý Tự Trọng cho hay, thầy Tuyên không chỉ tiếp thêm động lực cho các giáo viên trong nhà trường mà còn truyền cảm hứng cho rất nhiều cán bộ, giáo viên trên địa bàn tỉnh Lào Cai trong việc triển khai hoạt động giáo dục STEM. Nhiều nơi mời câu lạc bộ STEM của trường đến chia sẻ kinh nghiệm.

“Trước đây, việc hướng dẫn vận dụng kiến thức vào thực tế cuộc sống cũng có nhưng không nhiều. Giờ đây, nhà trường không chỉ có mỗi thầy Tuyên mà còn nhiều thầy cô khác cũng thường xuyên tổ chức các hoạt động dạy học theo chủ đề, phát triển STEM trong các bài dạy. Cùng đó ý thức và khả năng tự học, tự nghiên cứu, vận dụng kiến thức vào thực tế của học sinh cũng trở nên tốt hơn, thể hiện rõ nhất qua các dự án nghiên cứu khoa học, cuộc thi sáng tạo, khởi nghiệp,…”, bà Hồng nói và cho biết thêm rằng thậm chí, các giáo viên dạy môn Ngữ văn cũng hưởng ứng phong trào này.

Vì thế, nhà trường sẽ tiếp tục đầu tư tổ chức các hoạt động STEM theo hình thức câu lạc bộ với những chủ đề mới và hấp dẫn hơn, giúp học sinh vận dụng được kiến thức vào thực tế. 

Thanh Hùng

'Chỉ cần cục đất sét cũng có thể dạy STEM'

Đó là chia sẻ của ông Nguyễn Xuân Thành, Vụ trưởng Vụ Giáo dục Trung học (Bộ GD-ĐT) tại hội nghị Giáo dục STEM trong giáo dục trung học diễn ra chiều 26/3.

Là một trong những tổ chức tài chính hàng đầu thế giới, Visa đã đầu tư vào AI từ năm 1993 với sự ra đời của mô hình VAA. Ông Guyenne gọi AI là nghệ thuật của việc thu thập đầu vào phức tạp để cung cấp đầu ra đơn giản. Từ dữ liệu rộng lớn, phi cấu trúc đến hành động cụ thể, AI đơn giản hóa việc tiêu thụ dữ liệu. Có ba nguyên tắc thiết kế chính để quản trị cách tiếp cận AI, đó là chính xác, hiệu quả, đổi mới.

Theo đại diện Visa, trí tuệ nhân tạocó thể dùng trong các trường hợp như phát hiện lừa đảo, phát hiện spam, nhận diện gương mặt, nhận diện giọng nói, chatbot… Bốn lĩnh vực AI đang đóng vai trò lớn trong ngành ngân hàng là tăng cường trải nghiệm khách hàng cá nhân hóa (tư vấn tài chính và gợi ý sản phẩm được “may đo” riêng, tiếp thị mục tiêu thúc đẩy gắn bó cao hơn); cải thiện hoạt động phát hiện gian lận (phát hiện lừa đảo phishing, chấm điểm rủi ro); tối ưu hóa quản trị rủi ro; phát triển sản phẩm (chatbot AI chăm sóc 24/7, xử lý các câu hỏi thường gặp, giải phóng nhân lực).

Dù có ý nghĩa như vậy, ngân hàng đối mặt với nhiều thách thức khi triển khai và ứng dụng AI vào hoạt động của mình. Những khó khăn đó bao gồm dữ liệu (phụ thuộc vào chất lượng dữ liệu, ảnh hưởng đến tính chính xác của đầu ra; quyền riêng tư và an toàn; thiên kiến, đạo đức, tuân thủ), dùng sai mục đích (tạo ra nội dung gây hiểu nhầm như deepfake, fake ID, tin giả, spam), thiếu minh bạch (gây lo ngại về lòng tin, đạo đức, quản lý), thiếu tiêu chuẩn chung của ngành (thách thức với bảo đảm sử dụng có trách nhiệm, so sánh hiệu quả của các mô hình mà không có tiêu chuẩn).

Đối với các ngân hàng nói riêng và tổ chức nói chung muốn bắt đầu hành trinh AI của riêng mình, ông Guyenne chia sẻ việc đầu tiên cần phải làm là đánh giá sự sẵn sàng của tổ chức với AI về công nghệ, quy trình, nhân sự… Tiếp đến, xác định các trường hợp ưu tiên cần dùng AI và công nghệ cần thiết; phát triển và nâng cao năng lực; triển khai AI trong từng giai đoạn và cuối cùng là đo lường, cải thiện tính hiệu quả của AI. Ông cũng lưu ý, không nên đặt niềm tin mù quáng vào AI dẫn đến nhiều rủi ro tiềm ẩn.

Ứng dụng AItrong hoạt động ngân hàng là một xu hướng đang nổi lên và ngày càng rõ rệt trong thời gian qua, đặc biệt trong bối cảnh lạm phát, kinh tế không ổn định khiến lòng tin của người dùng suy giảm. Theo nghiên cứu của hãng tư vấn McKenzie, giá trị tiềm năng của AI và phân tích dữ liệu mang đến cho ngân hàng toàn cầu hàng năm có thể lên đến 1.000 tỷ USD. JPMorgan Chase kỳ vọng AI và phân tích dữ liệu trong năm 2023 sẽ mang lại tác động kinh doanh 5 tỷ USD thông qua 300 tình huống sử dụng thực tế.

Việc cung cấp các mô hình làm việc mới, thân thiện hơn, lấy khách hàng làm trung tâm vô cùng quan trọng. Gia tăng trải nghiệm khách hàng là ưu tiên số hai của ngân hàng, chỉ đứng sau chiến lược chuyển đổi số, theo báo cáo Digital Banking. Để làm được như vậy, ngân hàng cũng phải thay đổi quy trình, chiến lược.

Theo ông Trần Văn Tần, Phó Chủ tịch hội đồng, Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam, gia tăng tiện ích và trải nghiệm khách hàng đang là xu thế tất yếu trong cuộc đua cạnh tranh của ngành ngân hàng, vừa mang đến cơ hội bứt phá, vừa đặt ra thách thức mới, đòi hỏi các ngân hàng phải hoạch định chiến lược, tận dụng hạ tầng công nghệ có sẵn hoặc liên kết, hợp tác bên thứ ba để triển khai hiệu quả.

Ông Lê Anh Dũng, Phó Vụ trưởng, Vụ Thanh toán, Ngân hàng Nhà nước thông tin, nhiều ngân hàng Việt Nam đang ứng dụng công nghệ mới như AI, điện toán đám mây, dữ liệu lớn, học máy… trong các nghiệp vụ cốt lõi như thanh toán, tín dụng, tiền gửi. Sự chủ động giúp họ cung ứng sản phẩm, dịch vụ an toàn, tiện lợi, dễ tiếp cận nhằm gia tăng trải nghiệm người dùng. Thông qua hợp tác với các công ty công nghệ lớn, fintech hay những đơn vị khác, ngân hàng có thể nâng cao hiệu quả vận hành, đồng thời cung cấp dịch vụ ngân hàng và phi ngân hàng một cách thuận tiện, tích hợp sâu vào hành trình số của khách hàng.