Lần đầu tiên trong đầu tớ xuất hiện từ “tôn trọng” là vào năm 6 tuổi. Bài kiểm tra được cô giáo trả lại với dấu khoanh đỏ vào nơi tờ giấy được giật ra khỏi gáy vở, tạo ra hai cái lỗ thô lố. Mục lời phê có ghi: “Không tôn trọng giáo viên”. Từ “tôn trọng” lần đầu tiên xuất hiện với tớ theo cách như vậy, đánh vần một từ mới.

Định nghĩa 1: Tôn trọng là không làm phật ý người có quyền lực hơn mình.

Câu chuyện năm 13 tuổi không có lấy một từ “tôn trọng” được nhắc đến, nhưng lại là lần đầu tiên, tớ lờ mờ hiểu về ý nghĩa đích thực của từ này. Đó là lần tớ bị bạn uýnh cho một cái, vì đã trêu đùa bạn quá đà (gán ghép bạn ấy với cậu thiếu niên bán gà ở chợ). Lúc nhận cái uýnh, mặt tớ từ đang cười ngoác trở nên méo xệch, rồi im lặng. Ngay lúc đó, tớ chỉ nghĩ được là: “Đồ dở hơi kia, sao những đứa kia cũng trêu mà mày uýnh mỗi tao?”. Bây giờ, tớ đã hiểu sự im lặng của hồi đấy. Đó là sự ấm ức bị oan xen lẫn với cảm giác có lỗi. Đứa trẻ 13 tuổi là tớ khi ấy lờ mờ hiểu rằng, mình đã làm một điều mà bạn rất không thích, nhưng mình đã không biết, mình chỉ vui quá thôi, toàn bộ con người của bạn ấy chống lại sự không thích đó, và biểu đạt là một cái uýnh.

Định nghĩa 2: Tôn trọng là chấp nhận cảm xúc, mong muốn, quyết định của người khác. Luôn có lý do đằng sau cho những cảm xúc, mong muốn, quyết định đó.

Một buổi trưa năm 16 tuổi, trưa hôm đó là một khoảng sững sờ với hai cô bạn học cấp ba. Một bạn cận 8 độ, mũm mĩm hiền lành, tớ không bao giờ nghĩ rằng có ai đó sẽ hạ cẳng tay lên một người như thế. Bạn còn lại có giọng nói đanh, cao, dáng đi nhấn hai chân, đại khái là "hổ báo", tớ không bao giờ nghĩ rằng có ai đó dám động vào một người như thế. Chuyện xảy ra vào trưa hôm đó đã chứng minh là suy nghĩ của tớ sai lè.

Trưa nóng, xe bus rất đông, bọn học sinh cấp ba (tức bọn tớ) đùa vui rất ồn ào. Chiếc loa phát thanh của xe bus được vặn lên hết công suất để át đi những tiếng ồn ào của tụi mới lớn kia. Tụi mới lớn mở cửa sổ xe bus và lấy giấy bịt cái loa lại để phản ứng với tiếng loa. Rồi xe dừng lại, rất nhanh chỉ trong vài giây, một người đàn ông xông đến bạt tai và chửi hai người bạn của tớ: “Con đĩ”. Người đàn ông đó là người tài xế. Sau đó, chiếc xe lại chuyển bánh, trong xe là một sự im lặng, không ai phát ra bất kì tiếng nào.

Sự im lặng đó là vỏ bọc của sự sợ hãi. Sự sợ hãi ghê gớm thật, nó khiến chúng ta chả thể nhúc nhích. Nó làm cho niềm tin của chúng ta khi không ở trong tình huống, rằng chúng ta có thể chung tay bảo vệ người yếu thế, trở thành không thực tế chút nào. Nhưng tớ đã khám phá một thứ khiến cho chúng ta nhúc nhích được, đó là sự tức giận. Sự khám phá ấy đến khi tớ quay sang nhìn cô bạn cận 8 độ của mình. Tớ đứng ngay cạnh bạn ấy, bạn ấy ngồi trên ghế. Chiếc kính cận đã văng xuống sàn, để lại một vết cắt nhỏ đang rơm rớm máu trên khuôn mặt ngơ ngác của bạn ấy. Lúc đó, tớ chỉ biết là mình đang nổ tung vì giận thôi. Sau này, tớ hiểu rằng, một suy nghĩ lờ mờ đã đến với tớ: sự bạo hành này cũng đã có thể xảy ra với chính tớ. Cơn giận khiến tớ thốt lên những lời mà tớ không hình dung được là mình lại phản ứng như thế: “Mẹ cái thằng lái xe đâu, mày xuống ngay đây, mày đánh người chảy máu rồi”.

Người tài xế xuống, run bần bật. Tớ cũng run bần bật. Hai bên mày tao với nhau. Rồi người tài xế quay lại chỗ để lái chiếc xe theo đúng lộ trình. Rồi bọn tớ vận động mọi người trên xe cùng kí vào bản tường trình những gì đã diễn ra. Mọi người đều đang làm việc mà mỗi bên có thể làm được, theo đúng vị trí của mình.

Câu hỏi lớn 1: Vì sao người bạn "hổ báo" kia lại không có phản ứng gì rõ ràng vậy? Bạn ấy vốn là "thanh niên cứng" cơ mà. Bạn ấy đứng lên duy nhất một lần, chửi cái gì đó, không rõ chửi ai, rồi lại ngồi phịch xuống.

Hơn một tuần sau, người bạn "hổ báo" đưa cho tớ một tờ báo: “Có tin về vụ hôm trước này”. Bản tin ngắn gọn viết đại ý rằng, một sự cố đã xảy ra, người tài xế đã đánh hai học sinh, vì một nhóm học sinh vô ý thức khi đi xe bus. Một phần trong tớ hơi sáng tỏ, câu hỏi lớn ý: Nạn nhân luôn tìm kiếm sự được công nhận bởi công lý. Việc được công nhận hành vi thiếu nhân tính đã xảy ra với họ, bản thân việc đó đã làm nhẹ nhõm tinh thần của họ rồi. Bạn "hổ báo" cầm trên tay bản tin, chứng tỏ bạn ấy quan tâm và có mong muốn được nhẹ nhõm đó. Khi tớ hỏi rằng người ta có xin lỗi bạn ấy không, câu trả lời là không.

Và thế là, tớ lại làm một điều thừa hơi trong mắt nhiều người: gọi điện đến tòa báo, đòi đính chính thông tin và xin lỗi hai học sinh. Câu trả lời tớ nhận được từ chị trực điện thoại là: "Người ta còn có mẹ già, bị nghỉ việc rồi, em còn muốn cái gì nữa? Chị phải đi họp đây". Thực tình thì tớ không tin lắm, vì lời xin lỗi dễ còn không làm, thì sao làm điều khó hơn là một loạt thủ tục hành chính để cho nghỉ việc một người? Khi lớn lên, tớ mới nhận ra rằng, suy nghĩ trên của tớ là để trốn chạy cảm xúc có lỗi vì một phần nào đó trong tớ muốn tớ tin rằng, người tài xế bị nghỉ việc là do tớ (cho dù nghỉ việc có là sự thật hay không).

Câu hỏi lớn 2, trích lời chị tòa soạn: “Em còn muốn cái gì nữa?”.

Hai câu hỏi lớn, cứ thế lắng xuống theo thời gian. Thời gian có thể khiến ta quên đi những gì nhức nhối nhất. Tớ đã từng tin là như vậy.

Định nghĩa 3: Tôn trọng là bảo vệ phẩm giá, sự bình đẳng.

Thời gian và ngành Tâm lý học dẫn tớ đến với một hiểu biết là: Những gì nhức nhối nhất không tự ra đi theo thời gian, chúng sẽ quay trở lại và trở thành các triệu chứng tâm bệnh. Chúng chờ chúng ta nhận biết và trao cho chúng sự tự do. Thời gian không phải là liều thuốc.

Một trưa hè oi ả, tớ là tớ của bây giờ, lỡ một chuyến xe, vào một quán cafe chưa có khách, có mùi đậu đen và cô chủ quán đang ngồi may vá, gọi một ly nước để chờ chuyến kế tiếp. Mọi thứ đều yên ả, tớ bò ra bàn và thiu thiu ngủ, cho đến khi, có tiếng mở cửa và lời nói cười thô lỗ của cánh nam giới, đại loại như câu “Người đẹp ngủ trong rừng”. Tớ trộm nghĩ: “Bỏ mẹ rồi, thôi giả vờ ngủ thêm một chút, nghe chúng nó nói chuyện, dân hổ báo thì mình lựa lúc mà tỉnh ngủ rồi rút, giờ chưa nên phản ứng gì hết”. Nghĩ vậy thôi, chứ cảm xúc thì đang thấy bị đe dọa và thấy tởm.

Họ nói chuyện với nhau và tớ thở phào vì họ là dân trí thức. An toàn rồi, tớ dựng cái lưng lên và nghịch điện thoại. Nhưng không, mình là ai không hẳn là cách người khác nghĩ mình là ai. Một trong số họ bắt đầu mời nước. Tớ chậm rãi bắn con mắt hình viên đạn và nói không, cảm ơn. Lần thứ hai, tiếp tục như vậy. Rồi người trí thức ấy bắt đầu cáu, nói là mời hai lần rồi mà không uống thì không mời nữa. Lúc này tớ cáu lắm, cảm thấy mạch máu phừng phừng hai bên cổ, dồn lên tai. Và cũng chính lúc này, tớ trả lời được câu hỏi lớn số 1 năm xưa: Vì sao người bạn hổ báo không có phản ứng gì rõ ràng vậy?

Ấy là vì, con người chúng ta thường không ý thức trọn vẹn về bản thân mình. Chúng ta nghĩ rằng mình có hình ảnh ổn định về bản thân và đó là toàn bộ con người chúng ta. Nhưng không, đó là một phần tư tri giác về bản thân. Hãy xem minh họa mang tên Cửa sổ Johari phía dưới đây nhé:

Chính vì có những phần thuộc về bản thân mà ta không nhận biết được, nên một số tuyên bố hay phản hồi của người khác về ta sẽ khiến ta cảm thấy băn khoăn: Không biết có đúng là mình như vậy không nhỉ? Sự băn khoăn này sẽ bị đẩy lên thành căng thẳng, giận dữ, mong muốn tự vệ khi mà tuyên bố hay phản hồi đó mâu thuẫn với nhận thức của ta về bản thân mình. Khi tuyên bố hay phản hồi có tính tấn công (bị tấn công thể chất trong trường hợp của bạn "hổ báo", hay bị tấn công bằng lời nói trong trường hợp của tớ), thì sự căng thẳng, giận dữ, mong muốn tự vệ đi kèm với phản ứng tê liệt: Mình biết là mình có giá trị, nhưng tại sao người ta lại đối xử với mình như vậy, hay là thực sự mình có ít giá trị, thôi đúng rồi, mình chỉ như thế thôi.

Cảm giác sống với giá trị bị dán nhãn, và dẫn đến các phản ứng cảm xúc, hành vi theo đúng cái nhãn bị dán là một thực tế của tâm trí. Các bạn có thể tìm đọc một trong những thực nghiệm có sức ảnh hưởng lớn nhất trong ngành Tâm lý học: Thực nghiệm Nhà tù Stanford (1971) của nhà nghiên cứu Zimbardo.

Quay lại với cơn cáu đang bị nhốt trong tớ. Họ có 5 người, tớ chỉ có 1. Trong 5 người đó, tớ nhận được một ánh mắt mà theo cách hiểu của tớ là không muốn hùa vào những lời nói lỗ mãng kia. Khi đó, tớ nhận ra bên cạnh cơn giận của mình, tớ còn có mong muốn được bảo vệ nữa. Thế là, tớ bắt đầu tính kế "úp sọt" cái người thô lỗ nhất và đã "úp sọt" được. Khi người (mà tớ nhận định là) thô lỗ nhất bắt đầu luống cuống tự biện và phải giới thiệu thêm về nền tảng có giá trị, tớ hiểu rằng, anh ta đang xấu hổ và muốn vớt vát lại thể diện. Lúc đó thì tớ chỉ cười cười thôi.

Nhưng thực tình là, sau khi họ đi khỏi, cơn giận vẫn ở trong tớ, ngùn ngụt, tớ tự trách mình là, nói nhẹ nhàng thế không đã, đáng ra phải sỉ nhục bằng mấy câu mỉa mai mà tớ sẵn có trong đầu, cho đến khi lòng tự trọng của anh ta xuống đáy thì thôi. Và chính lúc để cơn giận tự nói với tớ mong muốn trả đũa đó, tớ nhận ra rằng, lòng tự trọng của chính mình bị tổn thương khủng khiếp. Đó cũng chính là lúc cơn giận trong tớ được tự do.

Tớ vẫn phản đối những hành vi thể hiện sự thiếu tôn trọng phụ nữ của họ, nhưng giờ thì không thấy những người đó đáng ghét. Nhiều khả năng là họ không nhận biết được sự khó chịu mà họ gây ra cho người khác, cũng như tớ hồi 13 tuổi, chỉ biết là mình đang vui thôi, hoặc là bây giờ, đôi khi tớ cũng nói vài điều gì đó khiến người khác khó chịu mà không nhận biết được. Nếu biết được rằng có người đang khó chịu, tổn thương vì điều mình làm, và nếu đủ mong muốn để cứu vãn hình ảnh bản thân thì một cuộc nói chuyện với nhau là cần thiết.

Và bây giờ, câu hỏi lớn số 2 “Em còn muốn cái gì nữa?” đã có lời đáp: Điều tớ muốn không phải là sự trừng phạt hay trả đũa, mà là cảm giác được ghi nhận, lý tưởng là từ hai phía. Một thực tế cũng cần nhận biết rằng, cán cân quyền lực thường làm cho điều này trở nên phức tạp hơn.

Nếu ngày hôm đó, tớ không bị lỡ chuyến xe, rồi thì tớ chọn ngồi quán nước thay vì quán café, hoặc là chọn một quán café gần hơn, thay vì quán café có mùi đậu đen đó, tất cả những điều trên đã không diễn ra, thực tế cũng như hồi tưởng. Và hai câu hỏi lớn cũng sẽ không có lời đáp mới. Chúng ta luôn gặp đúng người, đúng không gian, đúng thời điểm, thể hiện đúng con người mà chúng ta đang chuyển biến.

Đặng Hoàng Ngân (Khoa Tâm lý học, Trường ĐH Khoa học Xã hội và Nhân văn, ĐHQG Hà Nội)

Thời gian qua Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã biên soạn ra nhiều infographic về kiến thức phòng tránh 2019-nCoV. Từ Facebook của WHO Việt Nam chúng ta có thể tổng hợp những infographic này bản tiếng Việt.

Virus Corona mới và cách phòng tránh theo WHO

1. Tổng chỉ huy trẻ nhất của Hội Gác Đêm là một đứa trẻ chỉ mới 10 tuổi

Trước khi nhà Targaryen tiến vào lục địa Westeros, nhà Stark đã giữ cương vị vua phương Bắc trong một thời gian không hề ngắn, một trong số những thành viên của nhà Stark lúc bấy giờ là Osric Stark đã giữ cương vị Tổng Chỉ Huy của Hội Gác Đêm khi chỉ mới 10 tuổi và tiếp tục đảm nhiệm vị trí này trong vòng 60 năm tiếp theo.

Vì sao Osric Stark lại được bầu làm Tổng Chỉ Huy khi chỉ mới 10 tuổi? Có thể do anh là một thành viên của gia đình Stark, cũng có thể do Osric đã đạt được một thành tựu nào đó. Trong khi đó, Jon Snow cũng được ghi nhận là một Tổng Chỉ Huy cực trẻ tuổi khi được các đồng Hội bầu cho vị trí này ở tuổi 16.

2. Hội Gác Đêm không chỉ bảo vệ mỗi Bức Tường

Đã được nhắc đến vài lần trong phim, Hội Gác Đêm bảo vệ cả Bức Tường lẫn vùng phía Nam gần đó. Khu vực này còn được biết đến với cái tên "The Gift". Ban đầu nó được nhà Stark ban tặng cho Hội Gác Đêm nhưng sau đó được nhà Targaryen mở rộng. 

Vốn được sử dụng với mục đích canh tác và buôn bán, tuy nhiên theo thời gian, vùng đất này có ngày càng ít người dân tới sinh sống, khu định cư quan trọng nhất trong khu vực là Mole's Town, ngôi làng đã xuất hiện ở một số đoạn trong Game of Thrones.

3. Trẻ Rừng đã từng giúp đỡ Hội Gác Đêm chống lại Bóng Trắng

Bức Tường được xây dựng với mục đích chống lại cuộc xâm lăng của Bóng Trắng, vì vậy Trẻ Rừng (The Children Of The Forest) đã thường hỗ trợ Hội Gác Đêm với trang thiết bị và vũ khí để chiến đấu.

Khi Bóng Trắng rút lui, thỏa thuận cung cấp vũ khí này kết thúc và sau đó Hội Gác Đêm dần dần quên mất mục đích thực sự của mình, thay vào đó họ lại dùng bức tường để chống lại Man Tộc. Đây cũng chính là lý do tại sao các lâu đài bị bỏ hoang dọc theo Bức Tường có rất nhiều dragon glass (thủy tinh rồng).

4. Mance Rayder có một đứa con được chăm sóc bởi Gilly

Không ít người sẽ nhớ đến vị vua bên kia bức tường, Mance Rayder, trước kia từng tham gia Hội Gác Đêm nhưng sau đó đã bỏ đi để thống nhất Man Tộc. Trong tiểu thuyết, ngay khi quân đội của Stannis bao vây căn cứ của Mance, vợ ông là Dara đã hạ sinh một bé trai và qua đời. 

Để ngăn nữ phù thủy đỏ Melisandre không "dâng tế" đứa bé mang dòng màu hoàng tộc của vua Mance, Jon Snow đã chủ động tráo bé với con của Gilly, gửi họ xa khỏi Castle Black để giữ an toàn cho đứa bé.

5. Mance Rayder có thể vẫn còn sống sót trong phiên bản tiểu thuyết

Ở trong truyện, sau khi bị Stannis bắt giữ, Mance và đồng đội của mình đã bị thiêu sống để phục vụ cho thần Ánh Sáng. Tuy nhiên nữ phù thủy Melisandre lại không hề hạ sát Mance mà thay vào đó thế chỗ ông với một người lính khác. Cuối cùng, Mance vẫn bị Ramsey Bolton giam cầm khi đang cố ý băng qua Winterfell, số phận của ông về sau không hề được nhắc đến.

6. Quạ 3 mắt thực chất là một đứa con hoang của nhà Targaryen và từng làm Tổng Chỉ Huy của Hội Gác Đêm

Trước khi Robert Baratheon nổi dậy chống lại nhà Targaryen, đã có một cuộc phản loạn khác nổ ra mang tên "Blackfyre". Khi đó vua Aegon IV Targaryen đã hợp pháp hóa tất cả những đứa con hoang của mình khi chuẩn bị chút hơi thở cuối trên giướng bệnh, gián tiếp gây ra cuộc nội chiến do chính những đứa con này gây ra.

Một trong số đó là Bryden Rivers (Bloodraven) đã trở thành Tổng Chỉ Huy của Hội Gác Đêm. Thế nhưng sau này, Bloodraven bỗng nhiên biến mất và cuối cùng trở thành quạ 3 mắt.

7. Học sĩ Aemon rời khỏi Bức Tường sau khi bị Man Tộc tấn công

Trong tiểu thuyết, mọi thứ dường như khá khác biệt so với phiên bản trên phim. Cụ thể như việc Jon Snow đã ra lệnh gửi Sam, Gilly và cả học sĩ Aemon về Oldtown sau cuộc tấn công của Man Tộc. Jon sợ rằng dòng máu Targaryen chảy trong Aemon có thể bị Melisandre lợi dùng vì mục đích đen tối. Tuy nhiên chuyến đi qua dài đã khiến Aemon qua đời ở tuổi 102.

8. Nhà Targaryen đã góp công lớn vào việc xây dựng Bức Tường

Rất nhiều lâu đài bị bỏ hoang tại Bức Tường đã được nữ hoàng Alysane Targaryen ban tặng cho Hội Gác Đêm trước đây. Bà đã từng thuyết phục chồng mình xây dựng thêm 2 tòa lâu đài có tên Deep Lake và Snowgate (sau này đổi tên thành Queensgate).

9. Một người bạn của Jon Snow bị Arya Stark hạ sát tại Braavos

Trong tiểu thuyết, ngoài Sam béo ra, Jon còn có thêm một anh bạn ở Braavos có tên Dareon, một quản gia từng tham gia Hội Gác Đêm cùng lúc Sam và Jon, sau đó được chính Jon Snow cử đi để tuyển thêm quân cho hội. Tuy nhiên sau đó, Dareon rời bỏ Hội Gác Đêm và trở thành một ca sĩ thành công ở Braavos, Arya Stark biết được điều này đã hạ sát anh vì tội phản lại lời thề, giống như Ned Stark đã từng làm.

10. Sự xuất hiện của Benjen Stark trong phim có thể xác nhận một giả thuyết đã khiến fan đau đầu từ lâu

Chú của Jon Snow và anh em của Ned Stark - Benjen Stark đã bất ngờ xuất hiện vào mùa 6 của series phim. Trước đó, ông đã bị Bóng Trắng giết tuy nhiên Trẻ Rừng đã ra tay cứu giúp và biến ông trở thành một kẻ nửa sống nửa chết như bây giờ.

Trong phiên bản tiểu thuyết, tác giả đã tạo ra một nhân vật bí ẩn có tên "Coldhands", là người đã cứu giúp Sam và Gilly khi bị Bóng Trắng tấn công. Sau đó, Coldhands còn đưa Bran Stark tới với chiếc cây của quạ 3 mắt. Từ đó rất nhiều fan đã xác định đây chính là Benjen Stark và điều này còn được khẳng định rõ hơn với sự xuất hiện của nhân vật này trong phần 6, mặc dù chính nhà văn George R. R. Martin chưa hề xác nhận về giả thuyết này.

Theo GenK

Trong tiểu thuyết, ngoài Sam béo ra, Jon còn có thêm một anh bạn ở Braavos có tên Dareon, một quản gia từng tham gia Hội Gác Đêm cùng lúc Sam và Jon, sau đó được chính Jon Snow cử đi để tuyển thêm quân cho hội. Tuy nhiên sau đó, Dareon rời bỏ Hội Gác Đêm và trở thành một ca sĩ thành công ở Braavos, Arya Stark biết được điều này đã hạ sát anh vì tội phản lại lời thề, giống như Ned Stark đã từng làm.

10. Sự xuất hiện của Benjen Stark trong phim có thể xác nhận một giả thuyết đã khiến fan đau đầu từ lâu

 - Cựu chủ tịch Nhà trắng, Calderon tin chắc, Jose Mourinho sẽ trở lại sân Bernabeu trong trường hợp lỡ hợp đồng với MU. Tuy nhiên, chuyên gia bóng đá hàng đầu La Liga, tiết lộ điều ngược lại.

Phát biểu với báo giới trong ngày 31/3, cựu Chủ tịch Real, Ramon Calderon bày tỏ sự lo ngại trước viễn cảnh Jose Mourinho có thể trở lại ngồi "ghế nóng" Kền kền vào mùa hè này.

Ông cho rằng, đó sẽ là tin tức tồi tệ nhất cho Nhà trắng, bởi ở đâu có Mou là ở đó có xung đột.

Giới trong nghề quả quyết Mou sẽ về MU

"Nếu Mourinho không đến MU, ông ta sẽ là HLV kế tiếp của Madrid. Tôi hầu như chắc chắn điều đó. Trường hợp Real trắng tay mùa này, thật xui xẻo, chúng ta sẽ lại nhìn thấy ông ta ngồi trên băng ghế chỉ đạo một lần nữa. Tôi có cảm giác là vậy".

Calderon nói về thời Real còn Mou: "Đó không phải là thời gian tốt nhất. Bây giờ không có ông ta, mọi thứ êm đềm hơn hẳn. Ông ta là người tạo ra những xung đột. Ấy thế mà Florentino Perez cứ năm lần bảy lượt cố thuyết phục Mourinho quay lại. Rõ là cuồng Mourinho mà".

Cũng trong ngày hôm qua, báo chí xứ đấu bò còn đưa tin, Valencia đã dùng tiền gạ gẫm Mourinho: "Quên MU, hãy đến với chúng tôi luôn và ngay".

Các nguồn tin loan rằng, thực chất giữa MU với Mou chưa có văn bản giấy tờ gì đảm bảo mà mới thoả thuận suông. Không chỉ vậy, lãnh đạo Quỷ đỏ vẫn còn chưa hết băn khoăn, chưa đạt sự nhất trí cao chọn nhà cầm quân người Bồ.

Tuy nhiên, chuyên gia bóng đá hàng đầu của nhà đài Sky Sports khẳng định: "100% Mou không gật Valencia". Ông cũng tiết lộ thêm: "Khi tôi hỏi hàng chục HLV và giám đốc các CLB về Mourinho, họ đều tin chắc ông ấy sẽ dẫn dắt MU".

L.H

Xét về số lượng người dùng, MoMo đang nắm vị trí quán quân trong các ví điện tử tại Việt Nam, với hơn 13 triệu người dùng, liên kết trực tiếp với hơn 20 ngân hàng. Công ty khởi nghiệp thuần Việt này có công lớn nhất trong việc tạo ra thị trường ví điện tử, đồng thời hình thành thói quen thanh toán di động cho người dân.

Ví điện tử không chỉ có mặt ở những hàng quán lớn mà hiện diện ngay tại những hàng quán bình dân nhất.

Là sản phẩm của Công ty Cổ phần Dịch vụ di động trực tuyến (M_Service), từ năm 2008, MoMo là sản phẩm ví điện tử đầu tiên được xây dựng tại Việt Nam. Ở những năm 2010, để tạo thói quen tiêu dùng cho khách hàng, MoMo đã phải xây dựng chiến lược O2O (online to offline) vốn còn mới mẻ thời điểm đó. Công ty này liên kết hình thành một hệ thống cửa hàng MoMo trên toàn quốc, để người dân chuyển tiền cho nhau và nạp tiền vào “Ví MoMo” vẫn là khái niệm rất mới.

Tự nhận mình là một cánh tay nối dài của ngân hàng, MoMo len lỏi vào những khu vực địa lý ngân hàng chưa tiếp cận đến, đồng thời thu hút được nhóm khách hàng nhỏ mà ngân hàng chưa nhắm tới. Với chiến lược này, MoMo đã được cài lên di động của hơn 10% dân số Việt Nam.

Hình thành thói quen tiêu dùng cho người dân từ những chi tiêu vụn vặt hàng ngày, MoMo tăng trưởng không ngừng và hiện nay bắt đầu tiếp cận được nhóm khách hàng rộng lớn hơn khi chính phủ đẩy nhanh chính sách thanh toán không tiền mặt.

Mới đây, MoMo hợp tác với Khánh Hoà để người dân có thể thanh toán các dịch vụ hành chính công qua ví điện tử. Việc tiếp cận theo hướng này sẽ giúp công ty khởi nghiệp Việt mở rộng khách hàng cực kỳ nhanh chóng. Tin chắc rằng ban lãnh đạo công ty đang xúc tiến để được trở thành trung gian thanh toán cho nhiều tỉnh thành khác.

Phát triển theo hướng “siêu ứng dụng”, MoMo hiện cho người dùng thanh toán đa dịch vụ, từ vé máy bay, vé xe, thanh toán hoá đơn điện nước, mua thẻ cào,... đến thanh toán phí bảo hiểm, mua hàng trên các trang thương mại điện tử, trả tiền tại các hàng quán, siêu thị...

Payoo - nền tảng thanh toán số 1 Việt Nam

Payoo tạo nền tảng thanh toán cho các dịch vụ cơ bản của người dân.

Khác với MoMo định hướng vào người dùng cuối, Payoo - sản phẩm của Công ty Cổ phần Dịch vụ Trực tuyến Cộng Đồng Việt (VietUnion) - lại nhắm vào khối doanh nghiệp. Payoo xây dựng nền tảng để các doanh nghiệp và đối tác xây dựng các sản phẩm và dịch vụ trên đó. Hiện nay, người dân đóng tiền điện nước, Internet, thanh toán bảo hiểm,... tại gần như tất cả các cửa hàng tiện lợi, bưu cục, siêu thị bán hàng công nghệ,... đều dựa trên nền tảng do Payoo xây dựng.